 |
| Χαιρετισμός του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη στην εκδήλωση ανακήρυξης ως "Πρεσβευτή του Ποντιακού Ελληνισμού για το έτος 2024" |
Αισθάνομαι ιδιαίτερα συγκινημένος, και πολύ περισσότερο ευλογημένος, που συμμετέχω στη σημερινή εκδήλωση, και μάλιστα ως τιμώμενος με τον ιδιαίτερα βαρύ τίτλο του Πρεσβευτή του Ποντιακού Ελληνισμού για το έτος 2024. Πέραν της βαθύτατης ευγνωμοσύνης, με πλημμυρίζουν και αισθήματα τιμής, αισθήματα χαράς, γιατί έχω το ξεχωριστό προνόμιο να εκπροσωπώ, πρωτίστως, σήμερα εδώ, τον αγωνιζόμενο κυπριακό λαό, ο οποίος, όπως και ο περήφανος ποντιακός λαός, ο οποίος παραδίδει μαθήματα καρτερικότητας, εργατικότητας και προκοπής. Και σας ευχαριστώ θερμά, μέσα από την καρδιά μου, για την πολύ ξεχωριστή αυτή τιμή.
Καθόλου τυχαία, Κυρίες και Κύριοι, η πόλη που μάς φιλοξενεί σήμερα φέρει την ιστορική ονομασία Αργυρούπολη από τον Εύξεινο Πόντο, που πρωτοκατοικήθηκε από τους Πόντιους μετά τη γενοκτονία και την ανταλλαγή των πληθυσμών. Και να πω και κάτι για τον Χάρη Ψωμιάδη, ο οποίος ήταν όντως ο πρώτος –το 1993 μετά την ολοκλήρωση της στρατιωτικής μου θητείας όταν μετέβηκα στη Νέα Υόρκη, για να σπουδάσω– άνθρωπος που γνώρισα και μου μίλησε για τον Ποντιακό Ελληνισμό, και τα ευχάριστα και τα αρνητικά. Γιατί είμαστε εδώ να λέμε τα πράγματα ως έχουν, και ακούοντας προηγουμένως το τελευταίο τραγούδι, αυτή ήταν και η πρώτη κουβέντα που μού είχε πει ο Χάρης Ψωμιάδης και δεν θα την ξεχάσω ποτέ, «στο εξωτερικό ήμασταν Έλληνες και στην Ελλάδα τα πρώτα χρόνια ήμασταν ξένοι». Αυτό ήταν το πρώτο που θυμάμαι. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ, το 1993, που μού το είχε αναφέρει, ξεκινώντας να μιλά για τον Ποντιακό Ελληνισμό. Επίσης, Κυρίες και Κύριοι, δεν είναι τυχαίο, το είπε ο Δήμαρχος, ότι η λεωφόρος μπροστά από αυτό το όμορφο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο «Μίκης Θεοδωράκης» φέρει το όνομα της Κύπρου.
Οι Έλληνες Πόντιοι και οι Έλληνες της Κύπρου ξέρουμε από την κούνια μας την προσφυγιά. Ξέρουμε από την κούνια μας τον πόνο. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρώ [ότι], πολύ φυσιολογικά, ο Ελληνισμός της Κύπρου τρέφει απεριόριστο σεβασμό για τους Έλληνες Ποντίους, αδελφούς μας. Γιατί πέραν όλων των άλλων δεσμών, κουβαλάμε και οι δύο μας το άχθος του βίαιου ξεριζωμού. Τα αμοιβαία βιώματα και οι κοινοί μας αγώνες και πόθοι είναι τα άρρηκτα νήματα που μας δένουν από τα βάθη των αιώνων και την ίδια στιγμή, γιατί λέχθηκε προηγουμένως πολύ εύστοχα πρέπει να δούμε στο μέλλον, ορίζουν και τους αγώνες μας, τόσο για το παρόν, αλλά και για το μέλλον μας.
Φίλες και Φίλοι,
Επιτρέψτε μου να αποδεχθώ αυτόν τον πολύ τιμητικό τίτλο του πρεσβευτή του Ποντιακού Ελληνισμού, πρωτίστως εξ ονόματος του κυπριακού λαού. Αυτός είναι ο τιμώμενος, αυτός είναι ο άξιος για βράβευση. Εγώ είμαι απλά, σε αυτή την περίοδο, ο εντολοδόχος του κυπριακού λαού.
Η παρουσία μου σήμερα εδώ γίνεται για την κατάθεση, πρωτίστως, του πρέποντα φόρου τιμής στη μνήμη των Ποντίων αδελφών μας που έπεσαν θύματα της τουρκικής θηριωδίας. Την ίδια στιγμή, θα ήθελα να μού επιτρέψετε να αξιοποιήσω τη σημερινή ευκαιρία εδώ, για να αποτίσουμε και φόρο τιμής στους Κύπριους και στους Ελλαδίτες που θυσιάστηκαν και αγωνίστηκαν, φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια, για την ελευθερία, την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το πιο σημαντικό, όμως, από την σημερινή εκδήλωση είναι ότι για ακόμη μια φορά, επιμένω ότι πρέπει να δούμε το μέλλον, μέσα από τη σημερινή εκδήλωση στέλνουμε ένα ηχηρό και βροντερό μήνυμα ότι είμαστε εδώ, ενωμένοι και μονιασμένοι. Χθες το βράδυ ήμουν στη Θεσσαλονίκη. Συμμετείχα σε τρεις εκδηλώσεις στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης που συμπληρώνει του χρόνου 100 χρόνια, για τον Κυριάκο Μάτση, αργότερα στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, και αργότερα σε μια εκδήλωση για την Κύπρο και τη Ρωμιοσύνη. Και σκεφτόμουν, ειδικότερα, όταν ήμουν στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, τους δεσμούς μας, οι οποίοι ξεφεύγουν από αυτά τα γνωστά, που λέμε όλοι.
Όταν ήρθα στην Ελλάδα το 1999, μετά τη Νέα Υόρκη, στο πλαίσιο των διδακτορικών μου σπουδών, είχα ασχοληθεί πολύ, ήταν ένα θέμα που μού είχε τραβήξει πολύ το ενδιαφέρον, με τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο. Ήταν κάτι που στην Κύπρο δεν διδάσκεται, ενδεχομένως σκοπίμως. Αλλά, ξέρετε, εκείνη την περίοδο, στην Ελλάδα μετά την Κατοχή, ακολούθησε ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος, μια πολύ δύσκολη περίοδος για την Ελλάδα. Όταν ολοκληρώθηκε ο εμφύλιος πόλεμος δεν είχαν κλείσει οι πληγές. Ξέρετε, εκείνη την περίοδο, έναν χρόνο αργότερα, μετά το τέλος του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, έναν χρόνο αργότερα, το 1950, εμείς στην Κύπρο ξεκινούσαμε λίγο πιο, ας μου επιτραπεί ο όρος, θεσμοθετημένα, να διεκδικούμε το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση.
Ήταν μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου που είχε ξεκινήσει η αποαποικιοποίηση των κρατών. Ξεκινούσαμε στην Κύπρο έναν πιο θεσμοθετημένο αγώνα για την αυτοδιάθεση και την Ένωση με την Ελλάδα. Και έτσι ξεκινήσαμε, στις 15 Ιανουαρίου του 1950, με το Ενωτικό Δημοψήφισμα, όπου ο κυπριακός λαός εξέφρασε, πέραν του 96%, την επιθυμία του για Ένωση με την Ελλάδα. Δεν έχει γραφτεί αυτό. Το σκεφτόμουν χθες το βράδυ που ήμουν στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, ο ελληνικός λαός τότε, εδώ στην Ελλάδα, που ήταν χωρισμένος μετά την Κατοχή, μετά τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο, ενώθηκε, για να υποστηρίξει το αίτημα της Κύπρου, και η Αριστερά και Δεξιά, και το σύνολο του ελληνικού λαού. Έναν χρόνο μετά τον εμφύλιο πόλεμο, μια τραγική στιγμή στην ιστορία, ενώθηκε, για να υποστηρίξει το αίτημα των Ελλήνων της Κύπρου. Και αυτό λέει πάρα πολλά για τα αισθήματα των αδελφών Ελλήνων σε σχέση με την Κύπρο.
Κυρίες και κύριοι,
Έχουν οι πατρίδες μας κοινά σημεία αναφοράς. Αποτελούν σύμβολο αγωνιστικότητας του μείζονος Ελληνισμού.
Η Κύπρος είναι θύμα της παράνομης επεκτατικής πολιτικής της Τουρκίας και την ίδια στιγμή είναι ο χώρος φιλοξενίας για τους κατατρεγμένους Πόντιους. Ξέρετε, οι Έλληνες Πόντιοι από την πρώτη στιγμή αγάπησαν την Κύπρο και την κοινωνία της, και εμείς, οι Έλληνες της Κύπρου, όλο και περισσότερο, και χαίρομαι ιδιαίτερα.
Ιδιαίτερα σε σχέση με τη νέα γενιά των Κυπρίων, θέλουμε περισσότερο οι νέοι μας να μαθαίνουν για τον Πόντο, να επισκέπτονται τα προσκυνήματα, να τραγουδούν και να χορεύουν ποντιακά και να γνωρίζουν τη σημασία και την αξία της ποντιακής παράδοσης και της ιστορίας.
Εμείς, από πλευράς της Κυπριακής Πολιτείας, δεν κάνουμε κάτι ιδιαίτερο, απλά κάνουμε το χρέος μας. Στηρίζουμε τους αδελφούς μας Πόντιους, βρισκόμαστε δίπλα τους και κάνουμε ότι μπορούμε, για να τους βοηθήσουμε να αντιμετωπίσουν αρκετές από τις προκλήσεις που έχουν καθημερινά.
Σε αυτό το πλαίσιο, δρομολογούμε, ως νέα διακυβέρνηση του τόπου, μετά από 19 μήνες αρκετές, συγκεκριμένες ενέργειες, για να δείξουμε στην πράξη ότι αναγνωρίζουμε, είναι εύκολο να γίνονται λόγια και δηλώσεις και πιο σημαντικό είναι να γίνονται πράξεις και ενέργειες, ότι αντιλαμβανόμαστε τις προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν. Και ένα από τα πρόσφατα αιτήματα, είχα δει την Ένωση των Ποντίων στην Κύπρο, θα προχωρήσουμε σύντομα, θα τους δώσουμε να έχουν το δικό τους οίκημα. Το οίκημα των Ποντίων της Κύπρου, για να λειτουργεί ως ένας χώρος συναπαντήματος των Ποντίων αδελφών μας, και ως ένα σημείο αναφοράς για τη διατήρηση της πλούσιας πολιτιστικής σας κληρονομιάς και των παραδόσεών σας. Και υπάρχουν και άλλα ανθρωπιστικά θέματα, των οποίων προχωράμε με την επίλυσή τους. Είναι το θέμα των πολιτογράφησης και της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, είναι θέματα κοινωνικών συντάξεων, και άλλα που, ως κυπριακή πολιτεία, έπρεπε να τα είχαμε λύσει εδώ και πολλά χρόνια. Αλλά, θέλω σήμερα να σας διαβεβαιώσω ότι προχωράμε και θα επιλύσουμε και αυτά τα θέματα. Την ίδια στιγμή, μιλώ πάλι για τη νέα γενιά, θεωρώ μείζονα πολιτική πράξη, η οποία έχει έντονο συμβολισμό, αλλά πολύ περισσότερο ουσιαστική σημασία, είναι η απόφαση που λάβαμε λίγες μέρες μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας.
Αναλάβαμε τον Μάρτιο του 2023. Τον Ιούνιο του 2023 προχωρήσαμε με την απόφασή μας, ώστε η Ημέρα Μνήμης και Τιμής των θυμάτων της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου να διδάσκεται, να γίνονται εκδηλώσεις σε όλα τα σχολεία της Κύπρου, για να μάθουν όλα τα παιδιά στην Κύπρο ακριβώς τι έγινε στον Πόντο.
Αυτή μας η απόφαση αποτελεί και έναν ελάχιστο φόρο τιμής για τη θυσία των θυμάτων της γενοκτονίας. Και θα σας υπενθυμίσω επίσης ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων στην Κύπρο, από τον Μάιο του 1994, με ομόφωνο Ψήφισμά της, έχει αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Ποντίων. Προχωράμε επίσης με την υλοποίηση των όσων έχω ανακοινώσει τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, στο πλαίσιο της συνάντησής μου εκεί με τους Πόντιους αδελφούς μας, με την παραχώρηση υποτροφιών σε παιδιά κυπριακής και ποντιακής καταγωγής που σπουδάζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη μνήμη του Καπετανίδη, του Παλληκαρίδη. Όσοι δεν έχετε γνωρίσει την ιστορία του ενός ή του άλλου, σας καλώ να δείτε, να το ψάξετε λίγο. Είναι απίστευτη αυτή η κοινή πορεία, η ταύτιση ανάμεσα στους δύο αγωνιστές, αλλά και στη μνήμη του Χάρη Ψωμιάδη, του δασκάλου μου που είχα την ευλογία, όπως σας προανέφερα, να γνωρίσω το 1993.
Κυρίες και Κύριοι,
Φέτος, όπως γνωρίζετε, συμπληρώνονται 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή του 1974. Η συνεχιζόμενη, εδώ και μισό αιώνα, κατοχή εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί όνειδος για τον πολιτισμένο κόσμο. Το είπε προηγουμένως ο Δήμαρχος, είναι κάτι που κάνουμε από την πρώτη μέρα ανάληψης των καθηκόντων μας, για κάθε ξένο επισκέπτη στην Κύπρο, ο Δήμαρχος δεν είναι ξένος, αλλά χρησιμοποιώ αυτό το παράδειγμα, οργανώνουμε και επισκεπτόμαστε από κοινού την Πράσινη Γραμμή. Γιατί είναι πολύ διαφορετικό να διαβάζεις στα βιβλία, στις εφημερίδες και είναι πολύ διαφορετικό να βλέπεις την πικρή πραγματικότητα στην Κύπρο 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή.
Από την πρώτη μέρα που ο κυπριακός λαός μού ανέθεσε την εντολή διακυβέρνησης του τόπου, εργάζομαι με όλες μου τις δυνάμεις για επίλυση του Κυπριακού, πάντα στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου, έχει σημασία να το τονίζουμε, με αξιοποίηση του διαπραγματευτικού κεκτημένου, του μέχρι σήμερα διαπραγματευτικού κεκτημένου, και με πλήρη σεβασμό στις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχουν προβλήματα. Είμαι απόλυτα ρεαλιστής. Όμως, παρά τα προβλήματα, τις δυσκολίες, τις προκλήσεις, συνεχίζουμε την προσπάθεια και θα εξαντλήσουμε κάθε περιθώριο, ώστε να κρατήσουμε ζωντανή την προοπτική και να αναπτερώσουμε και την ελπίδα του κυπριακού λαού. Εξάλλου, για μας η παρούσα απαράδεκτη κατάσταση πραγμάτων στην Κύπρο δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αποτελεί το μέλλον της Κύπρου.
Λαμβάνοντας υπόψη και το τι γίνεται στη γειτονιά μας, όλοι βλέπουμε για ακόμη μια φορά ότι δεν υπάρχουν παγωμένες διενέξεις, και σε καμία απολύτως περίπτωση το status quo δεν μπορεί να θεωρηθεί ως η λύση του Κυπριακού. Ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο, μέσα από αυτή την συλλογιστική στηρίζουμε απόλυτα τις ενέργειες, τις πρωτοβουλίες του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Πρωτοβουλίες που ξεκίνησαν μετά και από δικές μας επίμονες προσπάθειες. Μέσα από ένα συγκεκριμένο πλάνο και σχεδιασμό προωθούμε τις στρατηγικές μας επιδιώξεις, με κορυφαία φυσικά την στόχευση για απελευθέρωση, επανένωση και επίλυση του Κυπριακού.
Μέσα από δικές μας ενέργειες, και επαναλαμβάνω, δεν θέλω να υποβαθμίζονται τις δυσκολίες και τα προβλήματα, φαίνεται να δημιουργούνται κάποιες συνθήκες, κάποια δεδομένα για το επόμενο βήμα που είναι η ουσιαστική διερεύνηση του ενδεχομένου επανέναρξης των διαπραγματεύσεων. Είμαι συγκρατημένα αισιόδοξος ότι μπορεί να υπάρξουν θετικές εξελίξεις, λαμβάνοντας υπόψη ότι σε αυτή την μεγάλη προσπάθεια η Κύπρος, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι μόνη. Πρώτο και κύριο, έχει την αμέριστη συμπαράσταση της Ελλάδας, της ελληνικής κυβέρνησης και της πολιτικής ηγεσίας όλων των κομμάτων, αλλά ειδικότερα, θέλω να σταθώ σε αυτό, του ελληνικού λαού, της ομογένειας, των απανταχού Ελλήνων. Θέλω με την ευκαιρία, να μου επιτρέψετε, να υπογραμμίσω εμφαντικά ότι η Ελλάδα ήταν και παραμένει το σταθερό και ανιδιοτελές μας στήριγμα και είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτό.
Ταυτόχρονα, σε αυτή την μεγάλη προσπάθεια στηριζόμαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στους Ευρωπαίους εταίρους μας, αλλά και στις ισχυρές σχέσεις που έχουμε χτίσει αυτό το διάστημα με σημαντικούς δρώντες του διεθνούς συστήματος. Λέχθηκε προηγουμένως, είμαι σήμερα στην Ελλάδα, επιστρέφοντας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, από μια ιστορική συνάντηση, 28 χρόνια μετά, συνάντηση του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών με Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μέσα από συγκεκριμένες ενέργειες, εργαζόμαστε, για να ενισχύσουμε το περιφερειακό και το διεθνές αποτύπωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επαναλαμβάνω, όχι με λόγια αλλά με συγκεκριμένες ενέργειες, να ενισχύσουμε ένα αποτύπωμα που, ανάμεσα σε άλλα, θα μας βοηθήσει και στην επίτευξη του υπ’ αριθμόν ένα στόχου μας, που δεν είναι τίποτε άλλο από την επίλυση του Κυπριακού. Και χαίρομαι γιατί η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζει την ειλικρίνεια των προθέσεων μας και όλοι μας πιστώνουν με την αναγκαία πολιτική βούληση σε σχέση με την αναζήτηση λύσης που θα τερματίζει το status quo και θα οδηγήσει στη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ένα κανονικό κράτος, χωρίς εγγυητές, χωρίς αναχρονιστικά στρατεύματα κατοχής.
Η λύση του Κυπριακού αποτελεί για μένα μια κορυφαία προτεραιότητα. Είμαι ο πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας της μεταπολεμικής γενιάς. Γεννήθηκα έξι μήνες πριν από την τουρκική εισβολή. Γεννήθηκα και μεγάλωσα σε μια πατρίδα υπό κατοχή. Μια πατρίδα με αγνοούμενους, με πρόσφυγες, με εγκλωβισμένους. Μια πατρίδα που καθημερινά, 50 χρόνια μετά, αντιμετωπίζει τις προκλήσεις αυτής της απαράδεκτης κατάστασης πραγμάτων. Για μένα ο στόχος της επίλυσης αποτελεί προτεραιότητα και θα παραμείνω πιστός στον όρο εντολής που μου ανέθεσε ο κυπριακός λαός, να εξαντλήσω κάθε διαπραγματευτική δυνατότητα. Και θέλω να ξεκαθαρίσω, είπα προηγουμένως για τη βάση λύσης, ότι στα δικά μας όνειρα δεν έχει θέση ούτε η λύση των δύο κρατών, που προβάλλεται από την Τουρκία, ούτε η διχοτόμηση. Διεκδικούμε απελευθέρωση και επανένωση του τόπου μας. Ακριβώς, επαναλαμβάνω ως ο πρώτος Πρόεδρος της μεταπολεμικής γενιάς, είναι τάμα ζωής για μένα να αξιωθώ να δω τον τόπο μου επανενωμένο, να δω την επόμενη γενιά να μεγαλώνει, να ζει και να δημιουργεί σε μια χώρα ελεύθερη, χωρίς συρματοπλέγματα, χωρίς σημεία ελέγχου και στρατό κατοχής.
Επενδύω, θέλω να το επαναλάβω, στην ενίσχυση του διεθνούς αποτυπώματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επενδύω στο ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γιατί έχω την ακλόνητη πεποίθηση ότι το ευρωπαϊκό κεκτημένο μπορεί να λειτουργήσει όχι μόνο ως βάση για επίλυση του Κυπριακού, αλλά και η καλύτερη ασφαλιστική δικλείδα για μια δημοκρατική λύση, σε μια πατρίδα που όλοι οι νόμιμοι κάτοικοί της να μπορούν να απολαύσουν πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματά τους ως Ευρωπαίοι πολίτες. Κυρίες και Κύριοι, είμαι ρεαλιστής.
Ζούμε σε ένα άναρχο διεθνές σύστημα. Αυτό που καθορίζει τις πολιτικές των κρατών είναι η εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων. Άρα, δεν έχω αυταπάτες για τις δυσκολίες και τα εμπόδια. Επαναλαμβάνω, είμαι ρεαλιστής, αλλά την ίδια στιγμή είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι η παρούσα κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να αποτελεί το μέλλον των παιδιών μας στην Κύπρο. Δεν μπορεί να αποτελεί το μέλλον του Κυπριακού Ελληνισμού και αντλώ δύναμη από την καρτερικότητα του λαού μας, από τα αστείρευτα αποθέματα πίστης που διαθέτει, έχοντας την ακλόνητη πεποίθηση ότι με αποφασιστικότητα, με διεκδικητικό ρεαλισμό μπορούμε να πετύχουμε τον στόχο μας και σε αυτόν τον αγώνα.
Καταλήγω με αυτό γιατί έχει μεγάλη σημασία, βρίσκομαι εδώ, επαναλαμβάνω, ως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, μιας χώρας υπό κατοχή εδώ και 50 χρόνια, σε αυτόν τον αγώνα στηριζόμαστε και μαθαίνουμε. Πρώτα μαθαίνουμε από όλους εσάς, αλλά στηριζόμαστε στη συμπαράσταση των Ελλήνων αδελφών μας και ειδικότερα εσάς, των Ελλήνων του Πόντου. Πρέπει να είστε περήφανοι όχι μόνο για την καταγωγή σας, αλλά για το τι έχετε πετύχει όλα αυτά τα χρόνια. Εσάς των Ελλήνων του Πόντου, που είστε για μας το ζωντανό παράδειγμα ενός αλύγιστου λαού που πάει να σπείρει όλη τη γη με στάρι και άστρα ειρήνης.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
