του Θεόφιλου Κωτσίδη
Ο υποχρεωτικός ξεριζωμός χιλιάδων Μικρασιατών από την πατρίδα τους (Ιωνία- Πόντος – Καππαδοκία), δεν ξεπεράστηκε ποτέ από την πρώτη γενιά προσφύγων. Οι αναμνήσεις, η νοσταλγία, η αγάπη του καθενός για τη δική του πατρίδα, ο πόνος της απώλειας και κυρίως ο τρόπος που αποχωρίστηκε ο καθένας τον τόπο του και τα αγαπημένα του πρόσωπα, μετέδωσαν στις επόμενες γενιές το χρέος της ψυχικής και πνευματικής επανασύνδεσης, ή τουλάχιστον της γνωριμίας με την πατρώα γη. Τελευταία τους επιθυμία, λίγο χώμα από την πατρίδα, να σκεπάσει τον τάφο τους…
Τα τελευταία 10-15 χρόνια, ολοένα και αυξάνονται τα κύματα περιηγητών-προσκυνητών στους «Αγίους Τόπους» των προγόνων μας. Πόλος έλξης, η θρυλική και πανάρχαια Τραπεζούντα, με τα αμέτρητα μνημεία της και κυρίως τα τρία ξακουστά μοναστήρια της: Παναγία Σουμελά, Άγιος Ιωάννης Βαζελώνας και Άγιος Γεώργιος Περιστερεώτας. Η Παναγία Σουμελά από τη δεκαετία του '70 περιήλθε στην Εφορία Αρχαιοτήτων Τραπεζούντας και έκτοτε λειτουργεί ως μουσείο. Δε νοείται επισκέπτης στην περιοχή Τραπεζούντας να μην επισκεφτεί το Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, που είναι και το πιο προσβάσιμο. Τα άλλα δύο Μοναστήρια, είναι ακόμη ερείπια.
Στην Παναγία Σουμελά, με σχετική προφορική άδεια από τους φύλακες, επιτρεπόταν το άναμμα κεριών και προσευχές με τελετουργικό τρόπο, πολλές φορές με συνοδεία ιερωμένων. Αυτές οι σεμνές προσκυνηματικές τελετές, είχαν γίνει θεσμός.
Το 15Αύγουστο του 2008, επισκέφτηκαν το Μοναστήρι εκατοντάδες προσκυνητές, κυρίως από Ρωσία και άλλες χώρες της πρ. Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και από την Ελλάδα, με έξοδα του Βουλευτή της Ρωσικής Δούμας- Αντιπροέδρου Σ.Α.Ε. Ανατ. Ευρώπης και επιχειρηματία ποντιακής καταγωγής κ. Ιβάν Σαββίδη. Οι ιερωμένοι που τον συνόδευαν, προσευχήθηκαν στα ρωσικά, ενώ στα ελληνικά επαναλάμβαναν συνέχεια το Χριστός Ανέστη!!! Αυτό εξέπληξε και αιφνιδίασε τους Ποντίους προσκυνητές από Ελλάδα, που βρέθηκαν εκεί με δικά τους έξοδα. Τα χειρότερα ήρθαν το 15Αύγουστο του 2009. Επανάληψη του ίδιου σκηνικού, με έξοδα και πάλι σου κ. Ιβάν Σαββίδη. Τον συνόδευαν πάσης φύσεως πολιτικοί και «παράγοντες». Επισκέφθηκαν αυθημερόν την Παναγία Σουμελά, πολιτικοποιώντας πλήρως με τις ενέργειές τους μια κατεξοχήν σεμνή θρησκευτική τελετή. «Πολιτικά» απάντησε αυτή τη φορά και η Τουρκία, ταπεινώνοντας τους εκ Ρωσίας ιερωμένους, αφού τους εξανάγκασε –εφαρμόζοντας τον ισχύοντα κεμαλικό νόμο- να βγάλουν τα άμφια και να κυκλοφορούν με μακό μπλουζάκια και απαγορεύοντας την προσευχή που ήδη είχε ξεκινήσει με τον «από μηχανής Θεό», που βρέθηκε εκεί την κατάλληλη στιγμή, φορώντας άμφια (επιτρέπεται μόνο κατά τη διάρκεια θρησκευτικής τελετής), τον Πατέρα Βησσαρίωνα, του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Η βίαιη διακοπή της προσευχής εκ μέρους της κας Νιλγκιούν Γιλμαζέρ, η απογοήτευση των περισσοτέρων προσκυνητών και η διάσταση του θέματος σε όλα τα τηλεοπτικά και έντυπα μέσα Ελλάδας και Τουρκίας, ανάγκασε την Τουρκία να εξετάσει το θέμα πιο προσεκτικά. Έτσι, στις 8 Σεπτεμβρίου έγινε σύσκεψη τεσσάρων υπουργών στην Τραπεζούντα, για να δοθεί λύση. Κοινή εκτίμηση των υπουργών Επικρατείας κ. Εγιεμέν Μπαγίς, Εσωτερικών κ. Μπεσίρ Αταλάι, Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου και Δικαιοσύνης κ. Σαντουλάχ Εργκίν, ήταν να ανοίξει η Μονή για θρησκευτικές λειτουργίες και θρησκευτικό προσκύνημα, στα πλαίσια της θρησκευτικής ελευθερίας.
Μετά από σχετικές τροποποιήσεις κανονισμών στα υπουργεία Εξωτερικών-Εσωτερικών-Πολιτισμού & Τουρισμού, η Παναγία Σουμελά γίνεται το 18ο μνημείο που έχει δοθεί άδεια να τελούνται θρησκευτικές λειτουργίες. Εξάλλου, στις 22 Οκτωβρίου 2009, 16 πρέσβεις ευρωπαϊκών χωρών επισκέφθηκαν το Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, όπου ο πρέσβης της Σουηδίας (προεδρεύουσα της Ε.Ε.) στην Άγκυρα κ. Christer Asp δήλωσε : «…Μείναμε έκθαμβοι από την επίσκεψη στη Μονή Παναγία Σουμελά… Το να ληφθεί απόφαση να ανοίξει για θρησκευτικό προσκύνημα στους πιστούς, εναπόκειται στην τουρκική κυβέρνηση, την τοπική αυτοδιοίκηση και τις τοπικές αρχές…». Αρχές του 2010, με αφορμή επίσκεψη νέων ποντιακής καταγωγής στην Παναγία Σουμελά, γράφονται και πάλι σχετικά άρθρα σε πολλές τουρκικές εφημερίδες (Hurriyet, Sabah, Vatan κ.ά.) και τηλεοπτικά κανάλια (NTV, Kral Karadeniz κ.ά.). Θεωρείται δεδομένο ότι θα δοθεί η πολυπόθητη άδεια.
Η επιβεβαίωση ήρθε επισήμως το Μάιο του 2010 και αφού προηγουμένως η Α.Θ.Π. Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, με ενέργειές του προς τον υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Ερτουγρούλ Γκιουνάι, άλλαξε την αρχική απόφαση για άδεια τελέσεως λειτουργίας, από το πρώτο 15θήμερο του Σεπτεμβρίου, σε άδεια για 15 Αυγούστου.
Όπως γίνεται αντιληπτό, πρόκειται για ιστορικής σημασίας απόφαση και πρέπει να τη διαφυλάξουμε ως «κόρη οφθαλμού». Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι όσες φορές έγινε προσπάθεια πολιτικοποίησης θρησκευτικών τελετών, είχε αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.
Ο 15Αύγουστος στην Παναγία Σουμελά, δεν προσφέρεται για ψηφοθηρία και πολιτική εκμετάλλευση. Ο 15Αύγουστος στην Παναγία Σουμελά δεν είναι σήμερα εμποροπανήγυρις. Ο 15Αύγουστος στην Παναγία Σουμελά δεν μπορεί (ειδικά την πρώτη φορά μετά από 88 χρόνια) να σταθεί αφορμή ακόμη και για πολιτιστικές δραστηριότητες.
Για μας είτε Πόντιοι λεγόμαστε, είτε Μαυροθαλασσίτες, είτε Καραντενιζλήδες, η Παναγία Σουμελά είναι το σύμβολο της Παγκόσμιας Μάνας, το σύμβολο της Ενότητας των λαών, είναι Μητέρα όλων μας. Ο 15Αύγουστος ανήκει σ΄ Εκείνη και μόνο σ΄ Εκείνη και παρακαλούμε τους αξιότιμους κυρίους πολιτικούς μας να αφήσουν ΕΜΑΣ να προσευχηθούμε στη Μεγαλόχαρη για εμάς και για τους προγόνους μας…