Αγαπητοί συμπόντιοι στην Ελλάδα και όπου γης. Θα προσπαθήσω να σας κάνω μια διαδρομή μέσα από τις εθνικές και ιερές παραδόσεις μας που είναι η ταυτότητα και ο χαρακτήρας μας μέσα στο πέρασμα των αιώνων.
Την ημέρα της εορτής του 15 Αυγούστου – ημέρα της κοιμήσεως της Θεοτόκου που όλος ο ποντιακός ελληνισμός και όχι μόνο κατακλύζει τους ιερούς ναούς και τα παρεκκλήσια όπου και να βρίσκονται. Θα προσπαθήσω να είμαι ευχάριστος διότι θα κινηθώ μέσα στο πνεύμα της μεγάλης γιορτής με λίγα ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία που αφορούν στην κοίμηση και μετάσταση της υπεραγίας ημών Θεοτόκου και στην ιερή εικόνα της Παναγίας Σουμελάς.
ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ, η εικόνα της Παναγία Σουμελά, περιβάλλεται από ιστορία, θρύλους και παραδόσεις, που έχουν σχέση με την εικόνα της, τη μετοίκησή της στον Πόντο, τη μακρά παραμονή της στο ιστορικό μοναστήρι, τη μεταφορά στην Ελλάδα και την ανίδρυση του νέου ιερού προσκυνήματός της στο Βέρμιο απ όπου ακτινοβολεί τη χάρη και την ευλογία της στα πέρατα όπου γης Ποντιακού Ελληνισμού.
Το 1931 ο Αμβρόσιος Σουμελιώτης πήγε και έφερε τα τρία πολύτιμα κειμήλια, και τα παρέδωσε στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρύσανθο, ο οποίος τα εμπιστεύτηκε στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών. Είκοσι χρόνια αργότερα το 1951, μετά από πρόταση του Προέδρου του Σωματείου Παναγία Σουμελά Θεσσαλονίκης, ιατρού Φίλωνα Κτενίδη, η εικόνα παραχωρήθηκε στο Σωματείο, το οποίο άρχισε την ανέγερση προσκυνήματος στο Βέρμιο, πάνω από την Καστανιά.
Όχι με σκοπό ίδρυσης μιας ακόμη Μονής, αλλά ενός συμβόλου και φάρου, ενός μνημείου και τόπου συνάντησης και προσευχής, ενός φορέα διαιώνισης και διάδοσης της Ορθόδοξης παράδοσης και της πολιτιστικής κληρονομιάς των Ελληνο - Ποντίων, ως εστίας αναθέρμανσης του εθνικού και θρησκευτικού φρονήματος και αναστήλωσης σε μικρογραφία του αξέχαστου Ελληνικού Πόντου.
Αξίζει να τονισθεί ιδιαίτερα ότι υπήρξε και είναι τόση η αγάπη, όχι μόνο των Ποντίων προς το νέο προσκύνημα, αλλά και όλων των Ελλήνων, ώστε σε λίγα μόλις χρόνια το όνειρο έγινε πραγματικότητα. Από πλευράς κτιριακής ανηγέρθη περικαλλής κεντρικός ναός, στον οποίον είναι τοποθετημένη η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας και μια μικρή εκκλησία που έγινε το σύμβολο της ανιστόρησης. Ο 15Αύγουστος - ημέρα της Κοιμήσεως της Παναγίας - είναι το σημείο αναφοράς όλων των Ελληνο - Ποντίων όπου γης. Είναι το μεγάλο προσκλητήριο προς τιμήν της Παναγίας Σουμελά.
Μέσα στο πέρασμα των αιώνων υπάρχουν μορφές που σημάδεψαν ανεξίτηλα την ιστορία της ανθρωπότητας με το πέρασμά τους. Μια τέτοια μορφή και μάλιστα γυναικεία, είναι η μορφή της Παναγίας. Γιατί είναι αυτή που συνδέθηκε με το μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Κυρίου και Θεού μας. Έγινε το μέσο με το οποίο πραγματοποιήθηκε το σχέδιο της σωτηρίας μας. Έτσι αξιώθηκε να γίνει με τη χάρη του Παναγίου Πνεύματος «η κλίμαξ η επουράνιος, δι ης κατέβη ο Θεός». Γι αυτό και ιδιαιτέρως τιμάται από την εκκλησίας μας. Οι περισσότεροι ναοί είναι αφιερωμένοι στο όνομά της και πάρα πολλές γυναίκες φέρουν το όνομά της. Με πόσες χιλιάδες ονόματα δεν την καλούν οι πιστοί και με πόσους ύμνους δεν την μεγαλύνουν και ζητούν τις πρεσβείες της! Οι πρώτες 15 ημέρες του Αυγούστου είναι αφιερωμένες στην Παναγία με νηστείες και παρακλήσεις.
Την ημέρα της Κοίμησής της ακούστηκε βροντή και φάνηκαν να συσσωρεύονται σύννεφα στον ουρανό. Ήταν το θαύμα που συγκέντρωσε τους Αποστόλους από τα πέρατα της γης στα Ιεροσόλυμα. Γιατί ήρθαν «υπό νεφών μεταρσίως αιρώμενοι», καθώς ψάλλει η Εκκλησία. Ήταν θέλημα του Θεού και των Αποστόλων επιθυμία, να παρευρεθούν όλοι οι μαθητές κοντά στη μητέρα του Διδασκάλου τους, στις τελευταίες ώρες της ζωής της στη γη. Για να πάρουν την ευλογία της και να κηδέψουν το άγιο σώμα της. Οι Απόστολοι ένιωσαν βαθιά τον ανθρώπινο πόνο του χωρισμού και με κατάνυξη έφεραν στον τάφο της Γεθσημανής το σεπτό σκήνωμα, ενώ μελωδίες αγγέλων συνόδευαν την εξόδιο πομπή.
Το γεγονός της μεταστάσεως της Παναγίας, μάς φαίνεται βεβαίως παράδοξο και ακατανόητο. Αν όμως σκεφτούμε με πόσα μυστήρια ήταν συνδεδεμένη η ζωή της, τότε θα καταλάβουμε πως η μετάστασή της ήταν κάτι φυσικό για κείνη που έγινε η μητέρα του Θεού, για κείνη που είναι «η τιμιωτέρα των Χερουβείμ και ενδοξοτέρα ασυγκρίτως των Σεραφείμ». Οι Απόστολοι για το θαυμαστό τούτο γεγονός, δόξασαν τον Θεό και κήρυξαν παντού αυτό που είδαν: Ότι δηλαδή η Παναγία μας εκοιμήθη εν Κυρίω, ετάφη εν Γεθσημανή τω χωρίω και μετέστη εις τους ουρανούς.
Με αυτά τα λίγα λόγια, ανακαλούμε στη μνήμη μας τις ώρες του ξεριζωμού και της φυγής από τις πατρίδες των προγόνων μας, που μέσα σε έναν τυλιγμένο μπογτσά έφερε καθένας ό, τι πιο πολύτιμο είχε, τα ιερά σκεύη της εκκλησίας, μια εικόνα αγίου, τα άγια λείψανα ενός μάρτυρα, το ιερό ευαγγέλιο και ό, τι έκρυβε την ιερή παρακαταθήκη της η Ορθοδοξία, Έφερε ακόμα μέσα στην ψυχή του, τους καημούς, τους πόνους και τα όνειρά του ο Ποντιακός προσφυγικός Ελληνισμός. Και έτσι ορμώμενοι, προσπαθούμε μέσα από τους ποντιακούς συλλόγους να παραμείνουμε πιστά προσηλωμένοι στις παραδόσεις, στις διαχρονικές αξίες, τα ήθη, τα έθιμα και τις μνήμες που μετέφεραν από τις αλησμόνητες πατρίδες οι πρόγονοί μας, δείχνοντας έτσι ότι πραγματικά νιώθουμε και πιστεύουμε ότι «κι αν εξεράθη το κλαρί, πάντα χλωρή ειν η ρίζα».
Αγαπητοί μου, να θυμόμαστε τους αγιασμένους τόπους των αλησμόνητων πατρίδων, διότι δεν χάθηκαν, αλλά είναι εκεί τα κόκαλα των προγόνων μας.
Είναι οι πατρίδες πλάσματα που χουν ψυχή και σώμα. Όταν δεν χάνεται η ψυχή μην το θρηνείς το χώμα. Και των πατρίδων η ψυχή είμαστε εμείς που ζούμε, εμείς που λέμε τα παλιά και τα ανιστορούμε.
Αραβίδης Γεώργιος
μέλος του Δ.Σ. του Ποντιακού Συλλόγου Κατερίνης Παναγία Σουμελά
Τηλ. 2351021100
aravitas@otenet.gr