Μια αναλυτική ιστορική αναδρομή στο χρονικό της Γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού επεφύλαξε για το κοινό το απόγευμα της Κυριακής, 31-05, ο συγγραφέας Σάββας Καλεντερίδης, ως καλεσμένος ομιλητής σχετικής εκδήλωσης που φιλοξενήθηκε στην αίθουσα διαλέξεων του Ινστιτούτου Αλιευτικής Έρευνας (ΙΝΑΛΕ) στη Νέα Πέραμο Καβάλας.
Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το δημοτικό σύμβουλο Ελευθερών Χρήστο Πριονίδη, που μ’ αυτό τον τρόπο θέλησε να τιμήσει όχι μόνο τη δική του καταγωγή, αλλά και γενικότερη την καταγωγή της συντριπτικής πλειοψηφίας των συνδημοτών του. Μάλιστα το πρόγραμμα της επίσκεψης του καλεσμένου συγγραφέα, εκτός από τη διάλεξη περιελάμβανε απογευματινό καφέ στη Νέα Πέραμο και βραδινό χορό του Αθλητικού Ομίλου Ελαιοχωρίου.
Ο Σάββας Καλεντερίδης που από τη στιγμή της αποστράτευσής του έχει ασχοληθεί με τη συγγραφή και τη μετάφραση βιβλίων, άνοιξε κι ολοκλήρωσε την ομιλία του τονίζοντας ότι η Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού ήταν και παραμένει ένα ενεργό πολιτικό ζήτημα το οποίο θα πρέπει ν’ απασχολεί όλους τους Έλληνες.
Κατά τον ομιλητή, θα έπρεπε το ‘30 και με την ευκαιρία της υπογραφή τους Συμφώνου Ελληνοτουρικής Φιλίας, να είχε ζητηθεί και η αναγνώριση της Γενοκτονίας. Παρόλα αυτά, υπάρχει το περιθώριο αυτό να γίνει ακόμη και σήμερα, από τη στιγμή που οι πάντες θ’ αντιληφθούν τη σημαντικότητα του θέματος. Η Γενοκτονία θα πρέπει ν’ αναγνωριστεί από τη διεθνή και την τουρκική κοινότητα, αλλά κι επιπλέον η γειτονική χώρα θα πρέπει να δεσμευτεί ότι δε θα επαναλάβει κάτι ανάλογο και στο μέλλον. «Η Γενοκτονία είναι ένα ενεργό πολιτικό ζήτημα που αφορά στο παρόν και στο μέλλον της χώρας μας, ενώ σχετίζεται και με την εθνική μας άμυνα», επεσήμανε ο κ. Καλεντερίδης.
Η ιστορική αναδρομή του ομιλητή στα γεγονότα άρχισε από τον 8ο π.Χ. αιώνα, όταν και τοποθετείται χρονικά η ίδρυση των ελληνικών πόλεων του Πόντου. Ενώ και πρωτύτερα υπάρχουν μυθολογικές αναφορές είτε λόγω του Προμηθέα, είτε λόγω της αργοναυτικής εκστρατείας. Αυτό σημαίνει ότι οι Πόντιοι εξαναγκάστηκαν να ξεριζωθούν από ένα τόπο όπου έζησαν επί 2.800 χρόνια. Τα πρώτα προβλήματα προέκυψαν με την άλωση της Κωνσταντινούπολης και της Τραπεζούντας, τότε που σημειώθηκαν οι πρώτοι μαζικοί εξισλαμισμοί. Ωστόσο η περίοδος του 19ου αιώνα ήταν ιδιαιτέρως θετική για τον ποντιακό ελληνισμό που άνθισε.
Η συγκεκριμένη περίοδος ωστόσο ήταν αρκούντως ταραγμένη για τα εσωτερικά ζητήματα της Τουρκίας και γενικότερα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι προαναφερόμενες δυσκολίες οδήγησαν στη συσπείρωση και στη δημιουργία οργανώσεων, που στόχο τους είχαν την εκθρόνιση του Σουλτάνου. Το 1885 ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη μια μυστική οργάνωση, η συνέχεια της οποίας ήταν η φυγή των μελών στο εξωτερικό και η δημιουργία του κινήματος των Νεότουρκων. Τέσσερα συνέδρια πραγματοποιήθηκαν στη Θεσσαλονίκη, όπου αποφασίστηκε ότι το κίνημα θα επιδίωκε τη δημιουργία ενός νέου τουρκικού κράτους, το οποίο θα ήταν απαλλαγμένο από τους χριστιανούς έστω κι αν αυτό απαιτούσε τη χρήση βίας. Ακολούθησε η μεταφορά του μουσουλμανικού πληθυσμού από τις Βαλκανικές χώρες και η εγκατάσταση στην περιοχή της ελληνικής ανατολικής Θράκης.
Οι Νεότουρκοι μεθόδευσαν σχέδιο αφανισμού των Ελλήνων και Αρμενίων χριστιανών, είτε με τα καραβάνια θανάτου που βάδιζαν ατελείωτα χιλιόμετρα χωρίς προορισμό, είτε με τα τάγματα εργασίας που ανάγκαζαν τους στρατευμένους να δουλεύουν μέχρι την εξόντωσή τους.
Σε δύο χρονολογικές φάσεις εξελίχθηκε η Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού. Η πρώτη τοποθετείται μεταξύ 1913 - 1918 και η δεύτερη ακολούθησε μεταξύ 1919 - 1923. Τότε υπογράφηκε η Συνθήκη της Λωζάνης και δρομολογήθηκε η ανταλλαγή πληθυσμών. 1.500.000 Έλληνες μετακινήθηκαν από την Τουρκία προς την Ελλάδα ενώ τα θύματα του αφανισμού άγγιξαν τους 350.000 νεκρούς. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του Μουσταφά Κεμάλ: «Επιτέλους τους ξεριζώσαμε».