«Οι παραδοσιακοί χοροί έρχονται απευθείας από την αρχαιότητα», θα πει ο Μιχάλης Καραβέλας υπεύθυνος για χορού στην Εύξεινο λέσχη και στέλεχος της επιτροπής της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος.
Χαιρόμαστε που περιφερειακοί σύλλογοι μέλη της Παμποντιακής αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και δράσεις θα πει ο Γιώργος Παρχαρίδης.
Διήμερο ποντιακής τέχνης και παράδοσης πραγματοποιήθηκε στην Αλεξανδρούπολη με ενδιαφέρουσα θεματική και προσεγγίσεις και αφορμή το φεστιβάλ λύρας που έφερε στην γειτονική πόλη δεξιοτέχνες της μουσικής ποντιακής παράδοσης. Βρεθήκαμε εκεί την δεύτερη μέρα και συνομιλήσαμε με ανθρώπους που διαπραγματεύτηκαν το θέμα του ποντιακού θεάτρου και των ποντιακών χορών.
Ο Γιάννης Γεωργιάδης, ηθοποιός και σκηνοθέτης του ποντιακού θεάτρου, ήταν ο προσκεκλημένος του εκεί συλλόγου «Αλέξης Κομνηνός» κάνοντας μια ενδελεχή αναφορά στη γένεση του θεάτρου στον Πόντο και στον ελλαδικό χώρο. Αναφέρθηκε στο πώς δημιουργήθηκε το θεατρικό κλίμα της κρατικής σκηνής στον Πόντο, από τις αρχές του περασμένου αιώνα, από το 1900 έως το 1922, μετά το 1922 εδώ στον ελλαδικό χώρο, όπου δημιουργήθηκαν κάποια σχήματα και ορισμένοι συγγραφείς που ήρθαν από εκεί και από τη ν ότια Ρωσία και πως έσμιξαν με τους εδώ συγγραφείς στον ελλαδικό χώρο και δημιούργησαν τα πρώτα θεατρικά σωματεία και τους συλλόγους αναδεικνύοντας το ποντιακό θέατρο. Όπως θα πει ο κ. Γεωργιάδης ο ίδιος ασχολείται από το 1979 με το ποντιακό θέατρο ως ερασιτέχνης ηθοποιός, ενώ σαν σκηνοθέτης ασχολείται περίπου εδώ και 8 χρόνια. «Τα έργα που έχω ανεβάσει και σαν πρωταγωνιστής είναι πολλά. Έργα που έχω σκηνοθετήσει είναι με τον σύλλογο ποντίων και φίλων Ωραιοκάστρου στην Θεσσαλονίκη και με τον σύλλογο Καυκασίων Καλαμαριάς, είναι του Κτενίδη, «Το τελευταίον χορόν», του Ευστάθιου Ευσταθιάδη «Βαρβάρα και Ροξάνα» και του Μιχάλη Κυνηγόπουλου και άλλα.
Το θέατρο στον Πόντο έχει μεγάλη ιστορία.
Το θέατρο στον Πόντο γεννήθηκε από τις αρχές του περασμένου αιώνα, γύρω στο 1900, φυσικά νωρίτερα υπήρχε και ο Γιάννης Βαλαβάνης, ο οποίος έγραψε ένα έργο στην καθαρεύουσα και στην ποντιακή, αλλά δεν περπάτησε. Από το 1900 όμως ο Γιώργος Φωτιάδης, ο Θεόδωρος Κανονίδης, αυτοί οι άνθρωποι που γράψανε ποντιακά ήταν στη νότια Ρωσία, στο Βατούμ, το Σοχούμ από εκεί ξεκίνησε το θέατρο και αυτοί οι συγγραφείς που γράψανε και παίζανε και το έφεραν στον Ελλαδικό χώρο».
Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο ήταν οι ποντιακοί χοροί για τους οποίους μίλησε ο
Μιχάλης Καραβέλας – διπλωματούχος γεωπόνος Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, μέλος διοικητικού συμβουλίου της «Εύξεινου Λέσχης» και υπεύθυνος για χορούς και στέλεχος της επιτροπής της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος.
Όταν του ζητάμε να μας ενημερώσει για την προσωπική του διαδρομή θα πει: «Ξεκίνησα να χορεύω από 14 χρόνων. Η γενιά μου ευτύχησε να γνωρίσει ανθρώπους από την πρώτη γενιά και μάλιστα αυτούς που ήρθαν μεγάλοι από τον Πόντο και έτσι γνωρίσαμε τον αυθεντικό χορό από αυτούς τους ανθρώπους. Εγώ υπήρξα μαθητής πολύ ονομαστών χορευτών όπως των Νίκου Καλούση, Νίκου Καστανίδη, Γιώργου Φιρτινίδης από Θεσσαλονίκη, Στ. Χριστοφορίδης από Κοζάνη και διάφορες άλλες χορευτικές ομάδες που υπήρχαν την δεκαετία του ‘60, που έβγαινε ο ποντιακός χορός από την αφάνεια και επιτίθετο πολιτιστικά. Σήμερα επιχειρήσαμε μια διασύνδεση με το παρελθόν, με τον χορό αυτό καθεαυτό, γιατί πιστεύουμε ότι οι ποντιακοί χοροί προέρχονται κατευθείαν από τους αρχαίους ελληνικούς χορούς, σε εκείνο τον χώρο. Στον Πόντο, είχε αναπτυχθεί η όρχηση τους ελληνιστικούς χρόνους και μάλιστα αναφέρει ο Λουκιανός ότι «γινόντουσαν και μουσικοχορευτικές παραστάσεις από τα θέματα της ιστορίας, της μυθολογίας και αποδίδονταν από τους χορευτές». Όλα αυτά μας κάνουν να διαπιστώσουμε ότι μιλάμε για χορόδραμα, κάτι το οποίο το βλέπουμε να εμφανίζεται πρώτη φορά τον 18ο αιώνα στην Ευρώπη, δηλαδή μετά από 16 αιώνες από τότε που έγραψε ο Λουκιανός το περί ορχήσεως, βλέπουμε στην Ευρώπη το χορόδραμα, αλλά ο Λουκιανός το αναφέρει όχι με την λέξη «χορόδραμα», αλλά η περιγραφή είναι απολύτως ίδια, δηλαδή θέματα της ιστορίας να παρίστανται χορευτικά, στα μέρη εκείνα. Βέβαια αυτά όλα υπέστησαν τις οπισθοδρομήσεις και τις παλινδρομήσεις, αλλά πιστεύουμε ότι διατηρήθηκαν πάρα πολλά στοιχεία ατόφια. Ο χορός μετά την προσφυγιά, τον ξεριζωμό και την εγκατάσταση στην Ελλάδα, έπαιξε και εδώ τον ρόλο που έπαιζε στην αρχαία κοινωνία, δηλαδή ήταν η βασική πολιτιστική παράμετρος. Πολιτισμός δεν είναι μόνο ο χορός βέβαια, αλλά ήταν μια συνιστώσα πολύ ισχυρή του πολιτισμού. Κατ’ αρχάς έκανε τον Πόντιο να πιαστεί ξανά χέρι με χέρι με τον πατριώτη του και να μπούνε στον κύκλο του χορού και να συσφίξουν τις σχέσεις τους. Ο χορός ισχυροποίησε την προσφυγική ομάδα έπαιξε τον ρόλο του συνεκτικού ιστού. Από την άλλη μεριά όταν πια, την δεκαετία του ‘60, προβάλλεται ο ποντιακός χορός μέσα από το φολκλόρ, χρησιμοποιείται ως αιχμή δόρατος του ποντιακού πολιτισμού και τον θεωρούμε επιθετική πλέον, παράμετρο του πολιτισμού μας και επιθετική συνιστώσα, είναι στοιχείο αναγνωσιμότητας του ποντιακού πολιτισμού, έγινε αποδεκτός από όλους τους Έλληνες και δημιούργησε αυτόν τον μύθο γύρω από τους ποντιακούς χορούς. Βέβαια τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν απολύτως ομαλά, σήμερα κάπου χανόμαστε, θα έλεγα, σε μια σύγχυση γύρω από τις ονομασίες, γύρω από το πώς οι χοροί υπήρχαν και το πώς πρέπει να διασωθούν, αν είναι όλοι ποντιακοί ή όχι και όλα αυτά. Άρα επειδή έπαιξε και παίζει σήμερα βασικό ρόλο, όπως είδατε και σήμερα ο ποντιακός και ο θρακιώτικος χορός ήταν παρόν εκεί και έπαιξε βασικό ρόλο, άρα μας ενδιαφέρει να διασώσουμε τον γνήσιο ποντιακό χορό και να τον κάνουμε γνωστό και στους υπόλοιπους αδελφούς Έλληνες, να το πω έτσι και αν μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τις συγχύσεις που σήμερα υπάρχουν».
Ο πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος Γεώργιος Παρχαρίδης εξέφρασε την χαρά του που παραβρέθηκε στο φεστιβάλ λύρας εξυμνώντας την πρωτοβουλία του τοπικού σωματείου Ποντίων νομού Έβρου που είναι ένα από τα 70 σωματεία της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος και οργάνωσε την σημαντική ημερίδα, που αναφέρεται στους χορούς και στο ποντιακό θέατρο.
Για το χορό ανέφερε ότι είναι πολύ παρήγορο ότι οι νέοι ασχολούνται με τους χορούς, πλαισιώνουν τα σωματεία και μετέχουν στο πανελλαδικό φεστιβάλ ποντιακών χορών και κάθε χρόνο με 1800 νέους και νέες να μαζεύονται και να χορεύουν να τραγουδάνε, μια συνάντηση ενότητας και αλληλεγγύης, που γίνεται κάθε χρόνο σε διαφορετική πόλη και σε διαφορετική περιφέρεια. Το άλλο μέρος της ημερίδας είναι το θέατρο, το ποντιακό θέατρο που διδάσκει από σκηνής την ιστορία και τον πολιτισμό μας και διδάσκει και την ποντιακή γλώσσα».
Το κοινό, Πόντιοι κάθε γενιάς, παρακολούθησαν με ενδιαφέρον την ημερίδα, ενώ στις πρώτες σειρές διακρίναμε την Χρύσα Μαυρίδου και την Μαρία Καμενίδου, του συλλόγου η «Κερασούντα και το Γαρς», όπως και άλλους Ποντίους απ΄ όλη την Θράκη.
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Μελαχροινή Μαρτίδου
Πηγή: "Ο Χρόνος" 29-07-2009