Ο ξεριζωμός και η αφημένη στη μοίρα της ελληνική Διασπορά του Εύξεινου Πόντου μέσα από τον φακό του Παύλου Κοζαλίδη.
Ιστορίες φυγής, εκδίωξης και ακούσιας εξορίας «αφηγείται» η φωτογραφική έκθεση που φιλοξενείται στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. Υπό τον αυτοβιογραφικό τίτλο «Αναζητώντας τη χαμένη πατρίδα», ο Παύλος Κοζαλίδης παρουσιάζει τους ποντιακής καταγωγής Ελληνες που κατοικούν ακόμη στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και συγκεκριμένα στην Τουρκία, στη Γεωργία, στην Ουκρανία και στη Ρωσία.
Γιος ελλήνων ομογενών από το Ορντού, μιας πόλης στα τουρκικά παράλια του Εύξεινου Πόντου που βίωσε τον ξεριζωμό στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Κοζαλίδης βρέθηκε εκτοπισμένος ξανά και ξανά, ζώντας ανάμεσα σε χώρες και ταυτότητες, με αποτέλεσμα να γαλουχηθεί με τις νοσταλγικές αφηγήσεις για μια πατρίδα σχεδόν μυθική. Από το 1995 ως το 2003, ως άλλος Οδυσσέας, ταξίδεψε από την Τουρκία και τη Γεωργία στη Ρωσία και στην Ουκρανία για να γνωρίσει τη ζωή στις εναπομείνασες κοινότητες της ελληνικής Διασποράς. Και απαθανάτισε την ηχώ τους. Παρατημένα σπίτια, αγροτόσπιτα στην ύπαιθρο πνιγμένα στα ζιζάνια και την άγρια βλάστηση, γειτονιές αφημένες στη μοίρα τους, τουριστικά ξενοδοχεία που λειτουργούν πλέον ως εστίες προ σφύγων, άδεια μπακάλικα που πουλούν μόνο τσιγάρα, βότκα και σαρδέλες κονσέρβα, γραφεία προπαγάνδας λεηλατημένα, σχολεία χωρίς υποδομές... Δυο παλαίμαχοι του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πίνουν τον «ελληνικό» καφέ τους στο Σότσι, άνδρες ψαρεύουν στο Βατούμι, κάποιος πουλά ψωμί σε ερασιτέχνες ψαράδες στην Τραπεζούντα, ο νικητής ενός τουρνουά πάλης στο Στάρι Κριμ παραλαμβάνει ως έπαθλο ένα ζωντανό πρόβατο...
Σε εκείνα τα μέρη αισθάνεσαι μια αύρα αποξένωσης: λιγοστοί υπερήλικες ομογενείς και παιδιά που ξέμειναν να ακούνε ιστορίες από τους παππούδες τους. Η κηδεία δίχως περίλυπους συγγενείς- δεν έμεινε κανείς-στο Αβρανλό είναι ένα εύγλωττο σύμβολο ερήμωσης. Γιατί άραγε περιφέρεται στα δάση του Τσικισβάρι η γυναίκα με τη λευκή μαντίλα και την αποσβολωμένη έκφραση; Τι μπορεί να σημαίνει ο ακέφαλος ανδριάντας ενός ποδοσφαιριστή που ορθώνεται στη μέση του πουθενά; Τελικά οι εικόνες αυτές συντάσσουν ένα ιδιότυπο οικογενειακό άλμπουμ του φωτογράφου. Ο οποίος μπορεί να μη βρήκε όσα του είχαν διηγηθεί οι πρόγονοί του, κατόρθωσε όμως να ανασυντάξει μνήμες από όσους είναι ακόμη εκεί.
ΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΤΕ
- Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, Λιμάνι, Αποθήκη Α΄, τηλ. 2310566716
- Ως τις 18 Απριλίου.
«Είμαι τυχερός που γνώρισα τη γλώσσα της γιαγιάς μου»
Ο Παύλος Κοζαλίδης θυμάται: «Στο πρώτο μου ταξίδι από την Τιφλίδα, ένα κρύο πρωινό μπήκα σε ένα παλιό ρωσικό λεωφορείο γεμάτο με πρόσωπα γεωργιανά, ποντιακά, ρωσικά και αμπχαζιανά. Μας πήρε μια μέρα να φτάσουμε σε ένα χωριό στο πουθενά, βυθισμένο στο σκοτάδι. Πριν κατεβώ από το λεωφορείο, οι ντόπιοι άρχισαν να καβγαδίζουν μεταξύ τους για το ποιος θα με φιλοξενούσε στο σπίτι του. Ποτέ δεν είχα γνωρίσει τέτοια φιλοξενία, τέτοια αρχοντιά... Είμαι τυχερός που άκουσα στα μακρινά μέρη του Καυκάσου τη μητρική γλώσσα της γιαγιάς μου, τα ποντιακά, και γνώρισα τέτοιους ανθρώπους και που με αυτό το μαγικό κουτί που κουβαλάω, μου δόθηκε η ευκαιρία να μοιραστώ κάποιες περασμένες μικρές στιγμές μαζί σας».Πηγή: Το Βήμα