Το παρασκήνιο και τα μηνύματα της Λειτουργίας στη Σουμελά
Η επιβράβευση της πολιτικής του τουρκικού κράτους να προχωρήσει στους δρόμους της ανεξιθρησκίας και κατ΄ επέκταση της διεύρυνσης των πολιτικών και θρησκευτικών ελευθεριών στη χώρα ήταν το κυρίαρχο στοιχείο της ομιλίας του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου στη διάρκεια της πανηγυρικής Λειτουργίας στην οποία χοροστάτησε χθες το πρωί στην ιστορική Μονή της Παναγίας Σουμελά, στον Πόντο, στη Βορειοανατολική Τουρκία.
Ήταν μια τελετή η οποία χαρακτηρίστηκε και από τα αυστηρότατα μέτρα ασφαλείας προκειμένου να διαφυλαχθεί ο ειρηνικός χαρακτήρας της από οποιαδήποτε πρόθεση προβοκάτσιας. Χαρακτηρίστηκε, επίσης, από έναν άτυπο ανταγωνισμό επιβολής των ελληνικών και των ρωσικών ποντιακών σωματείων, οι εκπρόσωποι των οποίων προσπάθησαν, τουλάχιστον στο επίπεδο του φαίνεσθαι, να κάνουν όσο το δυνατόν πιο αισθητή την παρουσία τους.
Κατά τα άλλα, ήταν μια τελετή γεμάτη συγκινήσεις, με τους επισκέπτες να συμμετέχουν με κατάνυξη και, στη συνέχεια, μετά τη λήξη της, να μετατρέπουν την έξοδό τους σε εκδρομή σε ένα άγρια όμορφο, κατάφυτο τοπίο, στις όχθες του ποταμού Πυξίτη που κατέβαζε ορμητικά τα βουερά νερά του, πλάι σε ταβέρνες με γευστικότατα κοψίδια. Κι ήταν, επιπλέον, μια τελετή από την οποία απουσίαζε σχεδόν απολύτως το κιτς- με εξαίρεση τις εικονίτσες αγίων που σε κονκάρδες κυκλοφορούσαν τα εκ Ρωσίας ποντιακά σωματεία και ορισμένα τουριστικά προϊόντα από καρτ ποστάλ μέχρι κομποσκοίνια που πουλούσαν φτηνά τουριστικά περίπτερα τριγύρω.
4.000 προσκυνητές σε κλοιό χωροφυλάκων
Η ΜΕΡΑ στην περιοχή της Τραπεζούντας ξεκίνησε με βαριά νέφωση. Το σύννεφο έφερε μια έντονη, αλλά σύντομη βροχή, όμως ο ουρανός καθάρισε και ο ήλιος βγήκε λαμπερός σε μια διαυγή ατμόσφαιρα. Από την Τραπεζούντα προς τη Μάτσκα, τη βυζαντινή κωμόπολη Ματσούκα, στην επικράτεια της οποίας ανήκει η ιστορική Μονή της Παναγίας Σουμελά, ο δρόμος ξετυλίγεται στο πλάι του ποταμού Πυξίτη, ανάμεσα από ένα πυκνό, καταπράσινο δάσος, κατάφυτο από εντυπωσιακή μαύρη ελάτη, που περιστοιχίζεται από δεκάδες διαφορετικά δέντρα: λεύκες, σφεντάμια, πεύκα. Στον δρόμο κινούνται συνεχώς περιπολικά, η τροχαία κάνει αισθητή την παρουσία της και ακόμη πιο αισθητή είναι η παρουσία της στρατοχωροφυλακής, ενός σώματος διαφύλαξης της τάξης που και σε συμβολικό ακόμα επίπεδο δείχνει την επιθυμία του τουρκικού κράτους να μην επιτρέψει οιουδήποτε χαρακτήρα παρεκτροπή.
Η σύνθεση
Η προσέλευση γίνεται με τάξη, ίσως και επειδή είναι μικρότερη του αναμενόμενου- τα δημοσιεύματα και οι πληροφορίες μιλούσαν για τουλάχιστον 7.000 προσκυνητές, ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις εκκλησιαστικών κύκλων δεν πρέπει να ξεπέρασαν τις 4.000. Ρώσοι ποντιακής καταγωγής, λιγότεροι Γεωργιανοί, αρκετοί Τούρκοι (οι οποίοι συγκαταλέγουν την Παναγία στα ιερά πρόσωπα της μουσουλμανικής λατρείας τους) και, βεβαίως, πολλοί Έλληνες, που ταξίδεψαν αεροπορικώς, και πολλοί οδικώς, από την Κοζάνη, τη Βέροια, τη Θεσσαλονίκη, τη Δράμα, την Καβάλα. Ο περισσότερος κόσμος στήνεται και παρακολουθεί την τελετή από γιγαντοοθόνες σε μια πλατεία κάτω από τη λαξευμένη στο βράχο εκκλησία. Πρόσβαση στον χώρο της λατρείας έχουν μόνο όσοι έχουν εξασφαλίσει κάρτα επισκέπτη από τις αρχές της Μάτσκα. Ανάμεσά τους και ορισμένοι έλληνες πολιτικοί: ο Γιάννης Αμοιρίδης, βουλευτής Πιερίας του ΠΑΣΟΚ, οι βουλευτές της Ν.Δ. Μάξιμος Χαρακόπουλος, Σίμος Κεδίκογλου, Αν. Νεράντζης, Γιώργος Κασαπίδης, Στ. Κωνσταντινίδης, καθώς και δυο πρόσωπα που πλέον βρίσκονται επέκεινα του Κοινοβουλίου, ο Στέλιος Παπαθεμελής, ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος...
«Νιώθω ότι πετάω πάνω από το μοναστήρι»
Η ΠΟΝΤΙΑΚΗ καταγωγή ενώνει όσους έχουν προσέλθει, που είναι όμως τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους στην ταυτότητα και τις αντιλήψεις τους. Ο Παύλος Μιχαηλίδης, πολιτικός μηχανικός από την Κοζάνη, έχει έρθει με την κόρη του και δεν κρύβει τον ενθουσιασμό του. «Ηρθαμε να προσκυνήσουμε την κυρά του Πόντου στο σπίτι της, απ΄ όπου την έχουν εξορίσει», λέει. «Είμαι κάτω, στις γιγαντοοθόνες, αλλά πετώ πάνω κι από το μοναστήρι». Ο Γιώργος Ι. από τη Θεσσαλονίκη φορά μια φανέλα του ΠΑΟΚ. «Μίλησα με έναν τοπικό παράγοντα», λέει με αναπεπταμένο το πατριωτικό φρόνημα, «που με ρώτησε αν έχουμε ελπίδες να νικήσουμε τη Φενέρ Μπαχτσέ, με την οποία παίζουμε την επόμενη βδομάδα. Του απάντησα ότι έχουμε το πλεονέκτημα, διότι και στην Τουρκία και στην Ελλάδα είμαστε στην έδρα μας». Ο παλαιός βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, Ρούλης Κοκελίδης, έχει έλθει από την Ιταλία. Κατά τη γνώμη του, «η Λειτουργία της Παναγίας Σουμελά είναι σημαντική εξέλιξη. Ιδιαίτερα για τον ποντιακό Ελληνισμό, εκτός από αισθήματα συγκίνησης, δημιουργεί και ένα νέο τοπίο. Η αναγνώριση των εκκαθαρίσεων του ποντιακού στοιχείου είναι μια σταθερά, στρατηγικός στόχος του Ελληνισμού».
Πατριαρχικό μήνυμα ειρήνης
«ΤΕΜΕΤΕΡΟΝ Παναγία τρανέσσα». Έτσι χαρακτήρισε τη Θεοτόκο ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, όταν διάβασε από χειρόγραφο κείμενο αναφοράς στον πανηγυρικό της ημέρας.
Οι διαστάσεις από τη δυνατότητα αυτής της τελετής, έπειτα από 88 χρόνια, αποκλήθηκαν από τον προκαθήμενο του Πατριαρχείου «συγκλονιστικές», «έστω και χωρίς λαλίαν από σήμαντρα και καμπάνες». Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στην ιστορικότητα του μοναστηριού, ενώ είπε ότι οι ιδρυτές του, οι καλόγεροι που το διακόνησαν, αλλά και οι πολλοί σουλτάνοι που, σύμφωνα με την έκφρασή του, «ανανέωσαν τα προνόμια των χριστιανών προκατόχων των», θα αγάλλονται με τις εξελίξεις. Καθησυχάζοντας τους Τούρκους που συμμερίζονταν τις επιφυλάξεις ορισμένων ακραίων στοιχείων, είπε ότι οι χριστιανοί είναι «άγγελοι ειρήνης και φιλίας». «Η Παναγία μάς ενώνει όλους», πρόσθεσε με έμφαση, «και τους χριστιανούς και τους μουσουλμάνους, και τους Ρωμιούς, τους Τούρκους, τους Ρώσους, τους Γεωργιανούς, τους Ρουμάνους».
Γι΄ αυτό, τόνισε, ανασύροντας ένα από τα μονιμότερα μοτίβα του λόγου του, «το προσκύνημά μας ας είναι μια επιπλέον γέφυρα επικοινωνίας και εμπιστοσύνης ανάμεσα στους δυο λαούς».
Προς Κύριλλο
Αν η φιλία, η αμοιβαία εμπιστοσύνη και η συνεργασία Ελλήνων και Τούρκων συγκαταλέγονται στις συνήθεις αναφορές του Οικουμενικού Πατριάρχη, εντύπωση προκάλεσε η αναφορά του, όχι μόνο μια φορά, στην οικουμενικότητα της χριστιανικής λατρείας και του δημοφιλέστερου προσώπου της, της Παναγίας.
Διακριτική πάντως ήταν η αναφορά του στην ισχυρή ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας και στον Πατριάρχη Κύριλλο, τον οποίο προσκάλεσε να συλλειτουργήσουν στην Παναγία Σουμελά στο μέλλον.
Επίδειξη ισχύος...
ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ με τη διακριτικότητα του κ. Βαρθολομαίου, οι Ρωσοπόντιοι ορθόδοξοι, εκπροσωπούμενοι από τον ποντιακής καταγωγής Ρώσο βουλευτή Ιβάν Σαββίδη, μέλος της Ενωμένης Ρωσίας, κόμματος του Βλαντίμιρ Πούτιν, έκαναν προσπάθειες, στο επικοινωνιακό τουλάχιστον παιχνίδι, να δείξουν ότι είναι κυρίαρχοι στην εκπροσώπηση των χριστιανικών πληθυσμών που κατάγονται από τον Πόντο.
Πάντως, ο βοηθός του Πατριάρχη της Ρωσίας Τύχων, που συμμετείχε στη Λειτουργία εκπροσωπώντας το πατριαρχείο της χώρας του, μετέφερε τη στήριξή του προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο και από την πλευρά του εξέφρασε την ευαρέσκειά του για τις επιλογές της τουρκικής κυβέρνησης. Στην τελετή συμμετείχε και ο Μητροπολίτης Δράμας Παύλος.
Δεν τόλμησαν οι ακραίοι
Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ τελείωσε λίγο πριν από τη 1 το μεσημέρι. Το στοίχημα της ασφάλειας είχε κερδηθεί. Αλλά και η πλευρά του Πατριαρχείου είχε κάθε λόγο να είναι ευχαριστημένη: δεν υπήρξαν παρεκτροπές αλυτρωτισμού από εγχώριας κοπής υπερπατριώτες, μοναδικό παρατράγουδο που θα μπορούσε να ανακόψει την πορεία που έχουν λάβει τα πράγματα. Στη συνέχεια, ο Πατριάρχης και η συνοδεία του αναχώρησαν για την Τραπεζούντα. Μετά τις 2 το μεσημέρι, η πρόσβαση επετράπη σε όλους. Οι φυσιολάτρες εκ των προσκυνητών επέλεξαν να σκαρφαλώσουν στο μοναστήρι από το απόκρημνο μονοπάτι, σε μια παράτολμη άσκηση ορειβασίας. Η ζωή επέστρεφε στην κανονικότητα- και το απόγευμα σκαρφάλωσαν στην απόκρημνη πλαγιά τα μέλη ενός τουριστικού γκρουπ Γιαπωνέζων.
Εικόνες από τη Λειτουργία που άργησε 88 χρόνια...
Αισθητή ήταν η παρουσία των πιστών από τη Ρωσία. Πολλοί Ελληνες ταξίδεψαν αεροπορικώς και πολλοί οδικώς από Κοζάνη, Βέροια, Θεσσαλονίκη, Δράμα, Καβάλα
Οι ιερείς που πήγαν στην Τραπεζούντα από την Ελλάδα προετοιμάζονται για την ιστορική Λειτουργία
Μετάληψη της Θείας Κοινωνίας στη Σουμελά. «Οι χριστιανοί ήλθαν ως άγγελοι ειρήνης» τόνισε ο κ. ΒαρθολομαίοςΗ. Κ.
Η Παναγία Σουμελά ξανάνοιξε για μια θρησκευτική τελετή έπειτα από 88 χρόνια. Οπως στην Ελλάδα, έτσι και στην Τουρκία, η Λειτουργία του Δεκαπενταύγουστου ήταν χθες ανάμεσα στις πρώτες ειδήσεις στα τηλεοπτικά δίκτυα της χώρας. Δεν είναι η μόνη ένδειξη ότι η κυβέρνηση Ερντογάν έχει αποφασίσει με δυναμικά βήματα να προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις υπέρ των στοιχειωδών ελευθεριών στη χώραανάμεσα στις οποίες και η θρησκευτική ελευθερία. Στα μέσα του προσεχούς Σεπτεμβρίου, στη λίμνη Βαν, η τουρκική κυβέρνηση προωθεί μια μεγάλη θρησκευτική γιορτή- σύμβολο των Αρμενίων.
Ο δρόμος των μεταρρυθμίσεων δεν έχει σταματήσει για την τουρκική κοινωνία. Στο ζήτημα των θρησκευτικών ελευθεριών, ιδίως, ο Ερντογάν γνωρίζει ότι οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνουν και δεν μπορεί να είναι επικοινωνιακό πυροτέχνημα. Γνωρίζει ακόμα πως ό,τι είναι να γίνει πρέπει να γίνει γρήγορα. Οσο καθυστερεί δεν θα έχει μόνο απέναντί του τους πολιτικούς αντιπάλους του αλλά και τη σε μεγάλο βαθμό κοινωνικά οπισθοδρομική τουρκική κοινωνία- ιδίως όσους ζουν μακριά από την ευρωπαϊκή, τη δυτική, πλευρά της. Η συγκυρία ευνοεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο- που μοιάζει τουλάχιστον να έχει απαλλαγεί από τις εις βάρος τής οντότητάς του θερμοκέφαλες παρεμβάσεις των υπερπατριωτών της εγχώριας πολιτικής σκηνής. Οι δυνάμεις της συνεννόησης αυτό το διάστημα υπερισχύουν των αντιπάλων τους. Μένει να δούμε αν και πώς θα κεφαλαιοποιήσουν τα κέρδη που έχουν αποκομίσει έως αυτή τη στιγμή.
Πηγή: Τα Νέα