Οδοιπορικό-προσκύνημα στον Πόντο 10-20 Αυγούστου 2010
Μοναδικές είναι οι στιγμές που έζησαν όσοι είχαν την τύχη να λάβουν μέρος στο Οδοιπορικό – Προσκύνημα στον Πόντο, που οργάνωσε η Ένωση Ποντίων Πιερίας από 10 έως 20 Αυγούστου 2010.
Χαράματα 10ης Αυγούστου ένα λεωφορείο γεμάτο από Πόντιους, στην πλειοψηφία τους, ξεκίνησε από την Κατερίνη με προορισμό τις αλησμόνητες Πατρίδες στον Πόντο. Στην αποστολή συμμετέχουν τα μέλη του Δ.Σ του Συλλόγου η Πρόεδρος Ζαιρα Λαζαρίδου, ως αρχηγός, η Γραμματέας Καλλιόπη Καμπερίδου και ο Υπεύθυνος Τύπου Χαράλαμπος Αργυρόπουλος. Την αποστολή συνοδεύει, ως λυράρης, ο Φιλόλογος καθηγητής Νίκος Αποστολίδης.
Όλοι κρύβουν μέσα τους τη λαχτάρα και την αγωνία να πατήσουν προγονικά χώματα, να ανακαλύψουν προγονικές εστίες, να συναντήσουν την ζώσα ιστορία, να βρουν απαντήσεις σε αναπάντητα, έως τώρα, ερωτήματα και το κυριότερο, να είναι παρόντες, μάρτυρες και συνεργοί στο μεγάλο, ιστορικό γεγονός της επαναλειτουργίας της Μονής Παναγίας Σουμελά.
Κανείς, όμως, δεν είναι υποψιασμένος για το τι επρόκειτο να ακολουθήσει. Κανείς δεν φανταζόταν το μέγεθος, το πάθος, την ποικιλία και την ένταση με την οποία θα βίωνε συναισθήματα και καταστάσεις σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού. Συγκίνηση, δέος, υπερηφάνεια, οργή, χαρά, λύπη είναι το εκρηκτικό μείγμα των συναισθημάτων που σημάδεψαν τις ψυχές όλων, αν και η περιγραφή σίγουρα τα αδικεί.
1η μέρα: Μετά από ένα μακρύ και κουραστικό ταξίδι, μετά την πρώτη στάση έξω από τη Ραιδεστό, όπου δοκιμάζουμε τα νόστιμα σουτζουκάκια και το βουβαλίσιο γιαούρτη, περνάμε από Κωνσταντινούπολη και, αφού διασχίσαμε την κρεμαστή γέφυρα του Βοσπόρου, το λεωφορείο φτάνει αργά το βράδυ στο Μπολού (BOLU).
2η μέρα: Ξεκούραστοι και ευδιάθετοι ξεκινάμε με προορισμό τη Φάτσα. Διασχίζουμε τις Ποντιακές Άλπεις με την πυκνή και πλούσια βλάστηση. Το τοπίο θυμίζει έντονα τα χιλιοτραγουδισμένα Παρχάρια των παιδικών αφηγήσεων. Στο πρώτο ξέφωτο το λεωφορείο σταματά. Σχηματίζεται αμέσως ο κύκλος, η λύρα πλημμυρίζει τις πλαγιές και τις κορυφές των βουνών με τους ήχους της και στήνεται ο χορός.
Σίγουρα, κάποιοι εκεί στα Παρχάρια μας άκουγαν και χαίρονταν μαζί μας.
Το Προσκύνημα μόλις άρχιζε!
Συνεχίζουμε με επόμενη στάση την Κασταμονή, πόλη καταγωγής των Κομνηνών. Επίσκεψη στο Μουσείο με τα Ελληνικά εκθέματα και με την αίσθηση που νοιώθει κάποιος όταν του πουλάνε αυτά που του έκλεψαν. Επόμενος σταθμός η Σινώπη, όπου σώζονται ολόκληρες γειτονιές με καλοδιατηρημένα Ελληνικά σπίτια. Φυσικά, επισκεπτόμαστε το μνημείο του κυνικού Φιλοσόφου Διογένη, το οποίο βρίσκεται σε περίοπτη θέση στην πόλη της Σινώπης χωρίς βέβαια καμία αναφορά για την καταγωγή ή την ιστορία του. Η δεύτερη μέρα τελειώνει με την άφιξή μας, αργά το βράδυ, στη Φάτσα.
3η μέρα: Ξεκινάμε για την Σαμψούντα (Αμισό). Η ξενάγηση στη σύγχρονη πλέον πόλη της Τουρκίας, επιφυλάσσει ευχάριστες εκπλήξεις. Γραφικά σοκάκια με πανέμορφα καλοδιατηρημένα Ελληνικά σπίτια, δημόσιες υπηρεσίες και τράπεζες στεγασμένες σε αρχοντικά σπίτια Ποντίων μας προξενούν μια οικειότητα με την πόλη και μια αίσθηση ότι περπατάμε σε χώρο γνώριμο. Εκεί σώζεται, έως σήμερα και το εργοστάσιο καπνού όπου στις 8 Μαΐου του 1921 οι στρατιώτες του Κεμάλ συλλαμβάνουν τους Έλληνες εργάτες για να αρχίσει το μακρύ ταξίδι της εξορίας και της εξόντωσής τους. Ανάμεσά τους ο Θεόφιλος Χαλκίδης, παππούς της Αθηνάς Καραμανίδου, που συμμετέχει στην αποστολή.
Ανηφορίζοντας τους δρόμους της Σαμψούντας συναντάμε τον Αχμέτ Ένας καλοσυνάτος γέροντας που αντιλαμβάνεται ότι είμαστε Έλληνες και σπεύδει να μας χαιρετήσει με άψογα ποντιακά. Μας κερνά κρύο νερό και μας ακολουθεί σε αρκετή απόσταση, όπως κάποιος που θέλει να καθυστερήσει τον αποχωρισμό με τους συγγενείς του. Επιστρέφουμε στη Φάτσα. Στο μεταξύ πολλοί, με τη βοήθεια του ξεναγού, φεύγουν κατά ομάδες προς αναζήτηση των χωριών και των προγονικών εστιών. Κάποιοι στέκονται τυχεροί. Ανάμεσά τους ο Γ.Ασλανίδης, η Μάρω Ελευθεριάδου-Κορομήλη και ο Ν. Ελευθεριάδης. Επιστρέφουν κρατώντας λίγο χώμα, μια πέτρα ή ένα αγριολούλουδο. Ό,τι διασώθηκε για να τους θυμίζει τη συγκλονιστική συνάντηση με τις ρίζες. Μοιράζονται μαζί μας τη συγκίνησή τους και γινόμαστε όλοι κοινωνοί των συναισθημάτων τους.
4η μέρα: 13 Αυγούστου. Αναχώρηση για Ορντού (Κοτύωρα). Μια πανέμορφη πόλη, κτισμένη πάνω στη θάλασσα και με έμβλημά της τα φουντούκια και τα “χαμψία” που απεικονίζονται σε ειδικό μνημείο στο κέντρο της πόλης.
Επισκεπτόμαστε το ναό της Υπαπαντής, που λειτουργεί ως πολιτιστικό κέντρο, και συνεχίζουμε για Κερασούντα. Μια εξίσου όμορφη παραθαλάσσια πόλη με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, διαμορφωμένη πλέον σε μουσείο, να δεσπόζει στο χώρο αγναντεύοντας τη Μαύρη Θάλασσα. Συνεχίζουμε για Τραπεζούντα και κατευθυνόμαστε κατευθείαν για το Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά γιατί γνωρίζουμε ότι ανήμερα της γιορτής Της η πρόσβαση θα είναι δύσκολη. Περνάμε από τη Ματσούκα και αρχίζουμε την ανάβαση. Δεξιά και αριστερά του δρόμου απόκρημνες πλαγιές καταπράσινες από έλατα. Στη βάση του βράχου, σε όλη τη διαδρομή, ρέει ο Πυξίτης ποταμός. Για χρόνια τώρα, με τα καθαρά αφρίζοντα νερά του, βρίσκεται εκεί, πιστός στο καθήκον να δείχνει το δρόμο στους ταπεινούς προσκυνητές. Κατεβαίνουμε από το λεωφορείο, φτάνουμε με τα “ντολμούζ” στα μισά του βουνού και για το υπόλοιπο συνεχίζουμε να ανηφορίζουμε με τα πόδια. Μπροστά ο λυράρης μας και πίσω εμείς, με τους ήχους της λύρας ακολουθούμε το δύσβατο μονοπάτι που οδηγεί στην κορυφή όπου είναι το σπίτι της Κυράς της Σουμελιώτισας. Οι στιγμές μοναδικές, η συγκίνηση μεγάλη αλλά ταυτόχρονα και μια ψυχική ανάταση. Ίσως είναι από την αίσθηση ότι εκπληρώνουμε κάποιο ανομολόγητο τάμα. Στην κορυφή μας περιμένει μια δημοσιογράφος η οποία, έκπληκτη από το θέαμα, σπεύδει να ρωτήσει τι συμβαίνει. Την επομένη η εφημερίδα «Χουριέτ» έχει πρωτοσέλιδο εκτενές ρεπορτάζ για τους προσκυνητές της Κατερίνης. Το Μοναστήρι, όπως περιμέναμε άλλωστε, κατεστραμμένο και βανδαλισμένο. Προσπαθούμε ν’ανάψουμε ένα κερί αλά το άγρυπνο μάτι του Τούρκου φύλακα μας προσγειώνει. Ήδη κρατάει στα χέρια του μια σακούλα με κεριά που έσβησε και μάζεψε από διάφορα μέρη των βράχων. Υπάρχει όμως και άλλος τρόπος να τιμήσει κανείς τους νεκρούς του. Αφού δεν μπορούμε να ανάψουμε κερί στήνουμε το χορό εκεί πάνω στην Παναγία τη Σουμελιώτισσα. Ο ήχος της λύρας αντικαθιστά τους ψαλμούς. Ίσως αυτό να ήταν το καλύτερο μνημόσυνο. Στην επιστροφή γίνεται η απαραίτητη στάση “Τρίχας το γεφύρι” το χιλιοτραγουδισμένο από τη λαΐκή μούσα, χορταριασμένο πλέον, γεφύρι. Το αποχαιρετούμε πάλι με τους ήχους της λύρας και τους στίχους του ομώνυμου τραγουδιού.
5η μέρα: Η πέμπτη μέρα είναι αφιερωμένη στην περιήγηση της Τραπεζούντας.Το Φροντιστήριο, το αρχοντικό του Καπαγιαννίδη το οποίο σήμερα αναφέρεται ως κατοικία του Κεμάλ, το σπίτι του Θεοφύλακτου, ο Ναός της Αγίας Σοφίας είναι μερικά από τα σωζόμενα δείγματα που αποδεικνύουν το μεγαλείο του Ποντιακού Ελληνισμού. Εξάλλου σε κάθε γωνιά της πόλης υπάρχει κάτι που θυμίζει Ελλάδα. Για τον υπόλοιπο χρόνο, το πρόγραμμα προβλέπει επίσκεψη στα ελληνικά χωριά της περιοχής του Όφεως (Τσάικαρα, Ουζούν Γκιόλ), όπου συναντάμε πολλούς Ποντιόφωνους της περιοχής με τα γελαστά πρόσωπα, τη φιλόξενη διάθεση και το βλέμμα που παραπέμπει σε διάφορους συνειρμούς και συμπεράσματα.
6η μέρα: 15 Αυγούστου.Η κορυφαία στιγμή του οδοιπορικού μας ήταν ανήμερα της Παναγίας, Ξεκινήσαμε από το ξενοδοχείο της Τραπεζούντας υπό καταρρακτώδη βροχή αλλά με την απόφαση να φτάσουμε στο Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά πάση θυσία. Φτάνοντας στο Μοναστήρι σε υψόμετρο 1600 μ., ως εκ θαύματος, συναντήσαμε έναν καταγάλανο ουρανό.
Εκεί συναντήσαμε Πόντιους και μη Πόντιους από όλα τα μέρη της Ελλάδας με πρόσωπα φωτεινά και μάτια υγρά, και ανάμεσά τους αρκετούς Μουσουλμάνους και Ποντιόφωνους της περιοχής που πήγαν να προσκυνήσουν και αυτοί «Τεμέτερον την Παναΐα την Τρανέσα, όπως την αποκάλεσε και ο Πατριάρχης.
Μέσα σε κλίμα κατάνυξης και μυσταγωγίας ξεκίνησε η Θεία Λειτουργία Πρόσωπα βουβά, μάτια δακρυσμένα και ένα κερί στο χέρι όλων ήταν το σκηνικό που συνόδευε τους ψαλμούς του Οικουμενικού Πατριάρχη. Για 88 ολόκληρα χρόνια στο Καθαγιασμένο βουνό επικρατούσε μια απόλυτη σιωπή η οποία ¨εσπαγε¨μόνο από το θρόισμα των φύλλων των δένδρων και το κελάρυσμα των νερών του Δαφνοπόταμου.
Όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης ,εμφανώς συγκινημένος, εκφώνησε τον εμπνευσμένο Πανηγυρικό της ημέρας ,χρησιμοποιώντας στοίχους από γνωστά Ποντιακά παραδοσιακά τραγούδια, λύγισαν και οι ποιο ψύχραιμοι που με δυσκολία έπνιγαν τον κόμπο στο λαιμό τους.
Η λαμπρή Τελετή έκλεισε με τον καλύτερο τρόπο όταν ακούστηκε ο ήχος της λύρας, οι πλαγιές και τα δάση της Παναγίας Σουμελά πλημμύρισαν από τους ήχους της και η φωνή του Μητροπολίτη Δράμας Παύλου δόνησε τις καρδιές όλων μας. Μετά το τέλος της Λειτουργίας η λύρα “πήρε φωτιά”. Ο λυράρης μας Νίκος Αποστολίδης έδωσε το σύνθημα. Σχηματίσθηκε ένας μεγάλος κύκλος όπου όλοι γίναμε ένα σώμα. Προσκυνητές από όλα τα μέρη του κόσμου έσφιξαν τα χέρια υπό τις μελωδίες της λύρας αποχαιρετώντας όλους εκείνους που, από ψηλά, καμάρωναν τα παιδιά τους.
7η μέρα: Αναχώρηση για Καππαδοκία. Μετά από ένα μακρύ ταξίδι φθάνουμε στην καρδιά της Καππαδοκίας το Προκόπιο. Προηγουμένως κάνουμε μια στάση στο Νιξάρ (Νεοκαισάρεια) που είναι τόπος καταγωγής πολλών από τα μέλη της μεγάλης παρέας μας
8η μέρα: Περιήγηση στην κοιλάδα της Ιχλάρας (Περίστρεμμα) με τις αναρίθμητες λαξευμένες εκκλησίες και κατοικίες μοναχών, επίσκεψη στο ναό του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου και στην υπόγεια πόλη της Μαλακοπής. Οι πιο τολμηροί αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν τα περίφημα αερόστατα για να δουν την περιοχή από ψηλά.
9η μέρα: Προσκύνημα στην οικία που έζησε και στη λαξευτή εκκλησία που έκτισε με τα χέρια του ο Άγιος Ιωάννης ο Ρώσος, στο υπαίθριο μουσείο Γκιόρεμε (Κόραμα) με τις μοναδικές λαξευμένες εκκλησίες και Μοναστήρια, και στη συνέχεια, επίσκεψη στην υπόγεια εκκλησία,στην πατρίδα του Μεγάλου Βασιλείου στην Καισάρεια. Πολλοί βρίσκουν την ευκαιρία να προμηθευτούν τα φημισμένα καραμανλίδικα λουκάνικα και τους παστουρμάδες.
10η μέρα: Αναχωρούμε, μέσω Άγκυρας και Εσκί Σεχίρ, για την Προύσα. Μετά την απαραίτητη στάση στη σκεπαστή αγορά, όπου γίνονται ανάρπαστα τα φημισμένα μεταξωτά, τα μπουρνούζια και οι πετσέτες, τελειώνουμε την περιήγησή μας με την επίσκεψη στον τάφο του Καραγκιόζη.
11η μέρα: Αρχίζει το ταξίδι της επιστροφής. Από την Λάμψακο διασχίζουμε τα στενά των Δαρδανελίων και περνάμε απέναντι στην Καλλίπολη, γενέτειρα της Σοφίας Βέμπο. Με τις μνήμες αναβαπτισμένες στις εικόνες, τα χρώματα και τις μυρωδιές του Πόντου φτάνουμε αργά το βράδυ στην Κατερίνη. Στην πλατεία Ηρώων στήνεται ο τελευταίος χορός. Ο ήχος της λύρας απλώνεται στους δρόμους της Κατερίνης στέλνοντας το μήνυμα: «Η Ρωμανία, κι αν πέρασεν ανθεί και φέρει κι άλλο».
Σίγουρα είναι ευλογημένοι όσοι είχαν την ευκαιρία να ζήσουν την περιπέτεια αυτού του ταξιδιού και να αποκομίσουν τις μοναδικές εμπειρίες και τα πλούσια συναισθήματα που τόσο γενναιόδωρα χαρίζει η γη του Πόντου.
Η Ένωση Ποντίων Πιερίας δεσμεύεται να συνεχίσει να οργανώνει τέτοια ταξίδια και για τα επόμενα χρόνια δίνοντας την ευκαιρία, κυρίως στα νέα παιδιά, να γνωρίσουν να μάθουν και να διδαχθούν από την πλούσια ιστορία του Πόντου.
Ευχαριστούμε τον ξεναγό μας Ερχάν για την άριστη ξενάγηση και τις πολύτιμες πληροφορίες του, τον οδηγό μας Ιορδάνη Τσιτακίδη, για την ηρεμία του, την ανοχή του και κυρίως, για την ασφαλή μεταφορά μας και το Πρακτορείο VELONIS TOURS για το πλούσιο πρόγραμμα και την επιλογή των άριστων καταλυμάτων και υπηρεσιών που μας πρόσφερε. Επίσης ευχαριστούμε όλους τους μη πόντιους που συμμετείχαν σ’αυτό το οδοιπορικό και μοιράστηκαν μαζί μας όλες τις ιδιαίτερες στιγμές και τη συγκίνηση του ταξιδιού.
To Δ.Σ. της Ένωσης Ποντίων Πιερίας
ΕΝΩΣΗ ΠΟΝΤΙΩΝ ΠΙΕΡΙΑΣ
Μητροπολίτη Τραπεζούντος Χρύσανθου 13
Κατερίνη
Τ.Κ 60100
Τηλ. 2351023941
www.enosipontionpierias.gr
info@enosipontionpierias.gr