 |
| Η Ρωσική κατάληψη της Τραπεζούντας - Η κατάληψη κράτησε σχεδόν 2 χρόνια |
Με το ξέσπασμα του Α’ παγκοσμίου πολέμου, το 1914, η Ρωσία και η Τουρκία βρέθηκαν ξανά αντίπαλες. Το Απρίλιο του 1916 ο Ρωσικός στρατός κατέλαβε την Τραπεζούντα και τις περιοχές του ανατολικού Πόντου, ως τον Χαρσιώτη ποταμό.
Ο Πόντος υπέφερε από την αρχή τα δεινά του πολέμου. Οι Τούρκοι, γνωρίζοντας το φιλορωσικό πνεύμα των Χριστιανών, εξαπέλυσαν διωγμούς εναντίον τους, καταρτίζοντας τάγματα εργασίας με σκοπό την εξόντωσή τους, ενώ συγχρόνως προχώρησαν σε γενοκτονία των Αρμενίων.
O Τούρκοος βαλής, Τζεμάλ Αζμή μπέης, αποχωρώντας από την πόλη, άφησε τη διοίκησή της σε μια προσωρινή «κυβέρνηση», με επικεφαλής το μητροπολίτη Χρύσανθο και μέλη: τον διευθυντή της αστυνομίας, το διοικητή της χωροφυλακής και τους Έλληνες Γεώργιο Φωστηρόπουλο, Π. Γραμματικόπουλο και Γ. Κογκαλίδη
Αποχωρώντας από την Τραπεζούντα, ο Τούρκος βαλής παρέδωσε την πόλη, λέγοντας χαρακτηριστικά:
«Από τους Έλληνες πήραμε τη χώρα τούτη και στους Έλληνες την επιστρέφουμε.
Παραδίνουμε σε σας τις εκκλησίες, τις οποίες μετατρέψαμε σε τζαμιά. Κάντε τα πάλι εκκλησίες, αν το θεωρείτε λογικό»
Στις 5 Απριλίου 1916 το απόγευμα, ο Ρωσικός στρατός εισέβαλε στην Τραπεζούντα και στις 6 Απριλίου μπήκαν μέσα και οι Ρώσοι στρατηγοί Γιουντένιτς και Λιάχοβ, οι οποίοι ανέθεσαν, κι αυτοί, τη διοίκηση της πόλης στον μητροπολίτη Χρύσανθο.
Στα δύο χρόνια της Ρωσικής κατοχής ο μητροπολίτης Χρύσανθος διοίκησε με αξιοθαύμαστη δικαιοσύνη, προστατεύοντας τους Τούρκους πολίτες από αντίποινα και περιθάλποντας Έλληνες πρόσφυγες από τον δυτικό Πόντο. Φρόντισε ακόμα να αποκαταστήσει στα χωριά τους, τις χιλιάδες των Τούρκων προσφύγων που είχαν καταφύγει, από τον ανατολικότερο Πόντο, στην Τραπεζούντα.
Επίσης, στα δυο περίπου χρόνια της Ρωσικής κατοχής, διέτρεφε δέκα χιλιάδες (10.000) πρόσφυγες Τούρκους, που διέμειναν στην πόλη!
Αλλά, ενώ ο Έλληνας θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης προέβαινε σε τόσο σοβαρές ανθρωπιστικές ενέργειες, η Τουρκική κυβέρνηση, ξερίζωνε και εξόριζε δεκάδες χιλιάδες Πόντιους του υπόλοιπου τουρκοκρατούμενου Δυτικού Πόντου, για να τους εξοντώσει, μέσα στην καρδιά του χειμώνα, με λευκό θάνατο.
Τον Ιούλιο του 1916 έφτασε στην Τραπεζούντα και ο αρχιστράτηγος των Ρωσικών στρατιών του Καυκάσου, μέγας δούκας Νικόλαος Νικολάγιεβιτς
Τον Μέγα Δούκα Νικόλαος υποδέχτηκε ο Μητροπολίτης Χρύσανθος, με μεγάλες τιμές. Σε ιδιαίτερη συνομιλία του με το Μητροπολίτη, ο Μέγας Δούκας εξομολογήθηκε το φόβο του ότι θα ξεσπούσε επανάσταση σύντομα, στη Ρωσία και ότι από την παράταση του πολέμου ωφελημένη θα έβγαινε μόνο η Αγγλία, που θα επεξέτεινε τις κτήσεις της προς τη Μεσοποταμία και τη Νότια Ρωσία. Για τον λόγο αυτό...
Πρότεινε εμπιστευτικά στον Χρύσανθο, να έρθει σε επαφή με την Τουρκική κυβέρνηση, για να κλειστεί ειρήνη ανάμεσα στους δυο αντίπαλους στρατούς!
Ο Μητροπολίτης Χρύσανθος έκανε τις σχετικές επαφές με την Τουρκική κυβέρνηση, αλλά εκείνη, δεμένη στο άρμα της μιλιταριστικής Γερμανίας, δεν είχε δική της θέληση και απέρριψε την πρόταση. Την επόμενη χρονιά, όπως το διαισθάνθηκε ο Ρώσος αρχιστράτηγος, ξέσπασε η επαναστατική θύελλα στη Ρωσία.
Η Ρωσική κατάληψη της Τραπεζούντας, κράτησε σχεδόν 2 χρόνια
Με το ξέσπασμα της Σοβιετικής επανάστασης, τον Οκτώβριο του 1917, οι Ρώσοι άρχισαν σταδιακά να εγκαταλείπουν τον Πόντο
Το Φεβρουάριο του 1918 η Τραπεζούντα καταλήφθηκε και πάλι από τον Τουρκικό στρατό. Τον ίδιο καιρό στάλθηκαν Τουρκικά στρατιωτικά αποσπάσματα στην ύπαιθρο και ιδιαίτερα στη «επτάκωμο» Σάντα - το Σούλι του Πόντου, το οποίο επί μήνες ολόκληρους αμυνόταν ηρωικά εναντίον των επιθέσεων των Τούρκων.
Μετά το τέλος της αποχώρησης των Ρώσων, ακολούθησε η άμεση εγκατάσταση των Τουρκικών αρχών στην Τραπεζούντα, οι οποίες ευχαρίστησαν το Χρύσανθο για την προστασία και τη βοήθεια που είχε προσφέρει στον Τουρκικό πληθυσμό της περιοχής, κατά τη Ρωσική κατοχή.
Την εποχή εκείνη άρχισε η μαζική εγκατάλειψή της Τραπεζούντας από Έλληνες κατοίκους, οι οποίοι έφευγαν πρόσφυγες αρχικά κυρίως στο κοντινό Βατούμ και στη συνέχεια σε άλλες περιοχές της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Αρκετοί από αυτούς κατέληξαν από τότε στην Ελλάδα...
Δείτε παρακάτω, ένα μοναδικό για την ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού video - ντοκουμέντο, το οποίο μας δίνει εικόνα για το πώς ήταν η πρωτεύουσα των Κομνηνών στα μέσα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Δηλαδή την εποχή της ακμής του Ελληνισμού, στη χιλιοτραγουδισμένη Τραπεζούντα.
Πηγή: Lelevose