 |
| Το Καλαντόνερον, ένα Πρωτοχρονιάτικο έθιμο του Πόντου |
της Μαρίας Νικολάου
Στο Καλαντόνερον, ένα Πρωτοχρονιάτικο έθιμο του Πόντου, αναφέρθηκε μιλώντας στην ΕΡΤ Κομοτηνής ο σπουδαίος χοροδιδάσκαλος Στυλιανός Νικολάου, Ποντιακής καταγωγής και άριστος γνώστης των ηθών, των εθίμων και της ιστορίας του Πόντου.
Γυρίζοντας το χρόνο πίσω και στηριζόμενος σε μαρτυρίες μεγαλύτερων σε ηλικία Ποντίων, αλλά και στις γραπτές πηγές, σημειώνει πώς λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Πρωτοχρονιάς, γυναίκες με διάφορα γλυκά και φρούτα στα χέρια πήγαιναν στην βρύση στο «πεγάδ’» του χωριού και τα άφηναν λέγοντας την ευχή: «Κάλαντα και καλός καιρός πάντα και του χρόνου». Πριν φύγουν φρόντιζαν να πάρουν μαζί τους το Καλαντόνερον.
Σύμφωνα με τον κ. Νικολάου οι Πόντιοι τότε πίστευαν πως η ροή του νερού πάνω στην αλλαγή του χρόνου σταματούσε για λίγο. Όσοι έβλεπαν αυτό το μυστήριο «σταμάτημα» ήταν οι τυχεροί της χρονιάς που ό,τι επιθυμία ζητούσαν, θα γινόταν πραγματικότητα. Το «αγιασμένο» αυτό νερό το έφερναν στο σπίτι, έπιναν όλοι από λίγο και με το υπόλοιπο ράντιζαν το σπίτι, την αυλή, τα ζώα και τα χωράφια, ό,τι δηλαδή είχαν εκείνη την εποχή στην κατοχή τους.
Όπως σημειώνει ο κος Νικολάου θα έπρεπε οι γυναίκες να μην γυρίσουν να δουν πίσω το πηγάδι, γιατί αλλιώς θα αρρώσταιναν. «Το καλάντισμα της βρύσης γινόταν κυρίως από τις ελεύθερες κοπέλες, τις κοπέλες που δεν είχαν παντρευτεί ακόμη, για να έχουν καλό τυχερό, να «ανοίξει» η τύχη τους. Κι έλεγαν πάντα: «Άμον τ’ ανοίγω το πεγάδ’, ν’ ανοίεται η τύχη μ’ κι άμον το τρέχ’ το νερόν να τρέχ’ και ευλοΐα».»
Όμως και ανύπαντρα αγόρια είχαν το δικό τους «ρόλο» στο «Καλαντόνερον», καθώς φρόντισαν να πλησιάσουν τη βρύση, όταν έφευγαν οι κοπέλες και να φάνε κάτι από όσα άφηναν. «Αυτός που έτρωγε το μήλο της συγκεκριμένης κοπέλας, θα την παντρευόταν». Γι αυτό ακόμη και σήμερα σώζονται οι στίχοι, που μαρτυρούν τις μαγικές ιδιότητες του «Καλαντόνερου»: «Ανάθεμα π’ εκρέμιζεν το μήλον σο πεγάδιν, Το μήλον είχεν φάρμακον και το πεγάδ’ μαείας. Μαεύ’ εμέν, μαεύ’ κι εσέν, μαεύ’ τοι δυς εντάμαν. Η κορ’ μαεύ’ ελλενικά, ρωμαίικα παλικάρια…»
Τα Μωμογέρια έρχονται…
Οι πόντιοι της Ροδόπης μετά την Πρωτοχρονιά ετοιμάζονται να τηρήσουν ένα ακόμη έθιμο του δωδεκαημέρου, τα Μωμογέρια. Έτσι, το Σάββατο 5 Ιανουαρίου στους δρόμους της πόλης και στην πλατεία Ειρήνης ανταμώνουν οι Μωμόγεροι από Κοζάνη, Χρυσούπολη Καβάλα, Θρυλόριο και Κομοτηνή συμμετέχοντας σε ένα έθιμο του Πόντου!
Πηγή: ΕΡΤ