 |
| Ποντιακή λύρα ή λίρα |
του Μοναχού Επιφάνιου
Οι Πόντιοι, ο αξιέπαινος, ακριτικός και ηρωικός αυτός λαός, έζησε και εγκαταβίωσε, ριζώθηκε και ανέπτυξε πολιτισμό, που αρχίζει από τα βάθη των αιώνων μέχρι σήμερα, στα παράλια του Εύξεινου Πόντου. Μια τεράστια περιοχή κατά μήκος της Μικράς Ασίας. Ένας τεράστιος πολιτισμός, ζυμωμένος με Ελληνισμό και Ορθοδοξία, αίμα και δάκρυα και ατελείωτους ξεριζωμούς. Ήρθαν οι Πόντιοι στην Ελλάδα, με την ανταλλαγή, και έφεραν την πίστη τους στον Χριστό και την Παναγία Σουμελά. Την ποντιακή διάλεκτο, τον πολιτισμό τους και την κουζίνα τους.
Παρηγοριά τους στα βάσανα και στο βουβό κλάμα, η λύρα, χαρά στις χαρές τους και τροφή στα όνειρά τους. Εμείς όμως δεν θα ασχοληθούμε με το μουσικό όργανο, την ποντιακή λύρα, αλλά με το γλυκό κόκκινης κολοκύθας, τη «λίρα» που κάνουν οι Πόντιοι, και όχι μόνο. Αυτή την εποχή, ο μούστος ρέει άφθονος και φθίνουν οι οπώρες (φθινόπωρο). Τρέχουν να προλάβουν συγκεντρώνοντας ώριμα φρούτα και θέλουν να τα συντηρήσουν για τον χειμώνα. Μοναδικό συντηρητικό τους, ο συμπυκνωμένος μούστος, το πετιμέζι. Μαρμελάδες και γλυκά, απαραίτητα για τον χειμώνα με τα κρύα και τις παγωνιές. Ρετσέλια έλεγαν όλα τα γλυκά που φτιάχνουν με μούστο.
Η κίτρινη κολοκύθα είχε την τιμητική της. Της έδιναν διάφορα σχήματα, κυβάκια, μπαστουνάκια, αρίδες κ.λπ. Φρόντιζαν όμως το γλυκό τους να είναι πάντα τραγανό και κίτρινο – ολόχρυσο, σαν τις λίρες και τα φλουριά. Εξ ου και το όνομα «λίρα».
Κολοκύθα κίτρινη γλυκό, λίρα
2 κιλά καθαρισμένη κολοκύθα, κομμένη σε κυβάκια 1,5 εκ. / 1.500 γρ. μούστο / 500 γρ. πετιμέζι / 150 γρ. νερό / 2-3 φύλλα αρμπαρόριζα / χυμός από 1/2 λεμόνι / 1½ κουτ. γλυκού ξινό / 1 βανίλια
Βάζουμε σε μια λεκάνη με νερό, όπου έχουμε λιώσει μέσα το ξινό, τα κυβάκια κολοκύθας. Βάζουμε πάνω τους ένα πιάτο, να βυθίζονται καλά στο νερό, και τα αφήνουμε για δύο ώρες. Στη συνέχεια, τα ξεπλένουμε, τα σουρώνουμε και τα στραγγίζουμε καλά. Τα βάζουμε σε μια κατσαρόλα με τον μούστο και τα βράζουμε σε μέτρια φωτιά για 10 λεπτά. Αποσύρουμε την κατσαρόλα από τη φωτιά και την αφήνουμε για 24 ώρες. Την επόμενη μέρα, ξεχωρίζουμε το σιρόπι από τα κομμάτια και βράζουμε το σιρόπι σε δυνατή φωτιά. Προσθέτουμε το πετιμέζι και το νερό, τα ανακατεύουμε πάρα πολύ καλά και τα βράζουμε για 15 λεπτά. Αμέσως προσθέτουμε τα κομμάτια της κολοκύθας και τα αφήνουμε να σιγοβράσουν για 10 λεπτά, μέχρι να δέσει καλά το σιρόπι. Λίγο πριν από το τέλος, προσθέτουμε τον χυμό από το μισό λεμόνι, την αρμπαρόριζα και τη βανίλια και σβήνουμε τη φωτιά σε δύο λεπτά.
Πηγή: Καθημερινή