 |
| Νέο βιβλίο για τον Ελληνισμό του Πόντου |
Ο πρόλογος σ’ ένα βιβλίο δεν διαβάζεται συνήθως για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι ο αναγνώστης βιάζεται να έλθει στο κυρίως κείμενο, για το οποίο άλλωστε αγόρασε και το βιβλίο. Ο δεύτερος είναι ότι οι πρόλογοι είθισται να αποτελούν «λιβάνισμα» του συγγραφέα. Θα προσπαθήσουμε να αποφύγουμε το δεύτερο, αφού το πρώτο εκφεύγει των δυνάμεών μας. Ο Δρ. Ιωαν. Παπαφλωράτος έχει ήδη συγγράψει 14 βιβλία, εκ των οποίων εξέχουσα θέση κατέχει το δίτομο έργο του υπό τον τίτλο «Η ιστορία του Ελληνικού Στρατού 1833-1949», βιβλίο αναφοράς για εμάς τους στρατιωτικούς. Είναι δε ευρέως γνωστά η πολύχρονη και ανιδιοτελής αγάπη, καθώς και το ενδιαφέρον του για τους Ποντίους και τον πολιτισμό τους. Άλλωστε, επί σειρά ετών πασχίζει για την εισαγωγή του μαθήματος της γενοκτονίας των Ποντίων στις παραγωγικές σχολές, όπου διδάσκει.
Το πολυσέλιδο έργο που κρατάτε στα χέρια σας έρχεται να σταθεί δίπλα στην «Ιστορία» με τις ίδιες αξιώσεις. «Ο Ελληνισμός του Πόντου», που θα μπορούσε να ονομασθεί και «Τα πάντα για τον Πόντο», είναι ένα βιβλίο με 740 σελίδες, καθώς και 568 υποσημειώσεις και παραπομπές σε πρωτότυπες και δευτερογενείς πηγές. Επιπλέον, αποτελεί μία πλήρη ιστορία του Ποντιακού ελληνισμού, αφού καλύπτει την περίοδο από την αρχαιότητα και το Βυζάντιο έως τις μέρες μας, με γλώσσα στρωτή, χωρίς ακρότητες και με ένα πλήθος χαρτών και φωτογραφιών, που διευκολύνουν τον αναγνώστη και καθιστούν πιο ξεκούραστη την μελέτη του.
Πολλοί λένε πως για να επιλέξεις ένα βιβλίο, για να έχεις μία πρώτη ιδέα, αρκεί να διαβάσεις τα «Περιεχόμενα». Αυτό ισχύει απολύτως για το συγκεκριμένο βιβλίο, αφού τα «Περιεχόμενα» σε προϊδεάζουν για την ύλη του βιβλίου, το οποίο χωρίζεται σε ένδεκα κεφάλαια. Τα πρώτα οκτώ εξ αυτών αναφέρονται στην ιστορία του Πόντου. Στο κεφάλαιο 9, παρατίθενται ιστορικά στοιχεία για τις έξι σπουδαιότερες πόλεις του (Αμάσεια, Αμισό/Σαμψούντα, Αργυρούπολη, Κερασούντα, Σάντα και Σινώπη). Στο 10ο κεφάλαιο, βρίσκουμε την ιστορία πέντε μεγάλων μονών (Βαζελώνος, Παναγίας Σουμελά, Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα, Αγίου Ιωάννου Ίμερας και Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας). Τέλος στο 11ο κεφάλαιο, βιογραφούνται 30 εξέχουσες προσωπικότητες, οι περισσότερες από τις οποίες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στα δημόσια πράγματα της πατρίδας μας.
Ο συγγραφέας συνηθίζει στα Παραρτήματα των βιβλίων του να παραθέτει συγκλονιστικά κείμενα, εν πολλοίς άγνωστα. Το ίδιο ισχύει και για το βιβλίο αυτό. Ο αναγνώστης θα βρει, μεταξύ άλλων, την επιστολή του ήρωα και εκ των μορφών του Μακεδονικού Αγώνα Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη, (κατά κόσμον Στυλιανός Καραβαγγέλης), ο οποίος εξελέγη Μητροπολίτης Αμάσειας το 1908, προς τον Ίωνα Δραγούμη, με αφορμή τον θάνατο του εθνομάρτυρα Παύλου Μελά, καθώς και το διάγγελμα του Αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου (Φιλιππίδη) της 28η Οκτωβρίου του 1940. Ο Χρύσανθος διετέλεσε Μητροπολίτης Τραπεζούντος το 1913, ενώ εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Ελλάδος, το 1938.
Στο τέλος του βιβλίου, ο Δρ. Ιωαν. Παπαφλωράτος επιφυλάσσει στον αναγνώστη μία μεγάλη έκπληξη αφού, μπαίνοντας στα χωράφια της λαογραφίας, μας προσφέρει 47 τραγούδια σε άψογη ποντιακή διάλεκτο. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με την παράθεση της βιβλιογραφίας, που είναι πλουσιότατη σε πηγές (βιβλία, πρακτικά συνεδρίων, Εκθέσεις κ.λπ.). Τέλος, οι πηγές συμπληρώνονται με 22 άρθρα, τα οποία έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες, περιοδικά, επετηρίδες και ιστοσελίδες.
Πολύ σημαντική είναι η παράθεση ακλόνητων στοιχείων για την γενοκτονία του Ποντιακού ελληνισμού, που αποτελεί κόλαφο για τους, λίγους ευτυχώς, αρνητές της. Μάλιστα, ο συγγραφέας παραθέτει αυτούσια και δύο κείμενα αρνητών της, καταδεικνύοντας την επιστημονική εγκυρότητα του έργου. Επιπλέον, θα ήθελα να επισημάνω το κεφάλαιο για το αντάρτικο των Ποντίων, ένα άγνωστο στο ευρύ κοινό έπος. Τέλος, ιδιαίτερα σημαντικό είναι το κεφάλαιο για την κίνηση με στόχο την ίδρυση ανεξάρτητου Ποντιακού κράτους, εάν δεν ήταν εφικτή η ένωσή του με την μητέρα Ελλάδα. Θα πρέπει να το διαβάσουν όλοι οι ιστορικοί και να διδάσκεται στα σχολεία γιατί καταδεικνύει την εσφαλμένη πολιτική ορισμένων ελληνικών κυβερνήσεων, καθώς και εξεχόντων πολιτικών και διπλωματών.
Κλείνοντας, πρέπει να σημειωθεί ότι θα είναι μεγάλο λάθος εάν θεωρηθεί ότι το βιβλίο απευθύνεται μόνο στους Ποντίους. Σε αυτό, περιλαμβάνονται συνοπτικά πολλά γνωστά και άγνωστα στοιχεία για τον Πόντο, τους Ποντίους και γενικώς για μία περιοχή ακραιφνώς ελληνική, η οποία αποτελεί ένα (ελπίζω προσωρινώς) υπόδουλο κομμάτι του ελληνισμού. Την περιοχή αυτή, όλοι οι Έλληνες, και κυρίως η νέα γενιά, οφείλουμε να την γνωρίσουμε μέσα από τις σελίδες αυτού του μοναδικού έργου.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λειμών.
Χρήστος Μπολώσης
Υποστράτηγος ε.α.