του Ευστάθιου Ταξίδη
Στην ιερή μνήμη των προγόνων μας είναι αφιερωμένο το ημερολόγιό του 50ου Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης για το 2023, φιλοτεχνημένο με έργα μαθητών μας. Έργα που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια των Εκπαιδευτικών μας Προγραμμάτων, αφιερωμένων στην Ιστορία και τον Πολιτισμό των Ελλήνων του Πόντου, με την επίβλεψη της δασκάλας των εικαστικών Αικατερίνης Κούπα.
Εκατό χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος (1922 – 2022) από την γενοκτονία και τον τραγικό ξεριζωμό του Ελληνισμού από τις προαιώνιες κοιτίδες του στην καθ’ ημάς Ανατολή. Εκατό χρόνια έχουν περάσει κι όμως η εμπειρία και το βίωμα της καταστροφής αυτής – η οποία «εξεταστέον αν δεν είναι μεγαλυτέρα και από την πτώσιν της Κωνσταντινουπόλεως. Διότι εις την πτώσιν της Κωνσταντινουπόλεως το έθνος έμεινε εις τας εστίας του, δούλον και υποταγμένον, αλλά έμεινε συνεχίζον την ζωήν του εις τας εστίας του, δεν έπαθε την συμφοράν αυτήν…» – δεν μελετήθηκε, δεν αναλύθηκε, δεν κατανοήθηκε. Ούτε και το έπος της αποκατάστασης του ενάμισι εκατομμυρίου προσφύγων και της συμβολής του στην οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας ερευνήθηκε για να αξιοποιηθεί. Πολλώ δε μάλλον και το τεράστιο πολιτισμικό απόθεμα του αναπόσπαστου αυτού τμήματος του σύμπαντος και οικουμενικού ελληνισμού όχι μόνον δεν έχει αξιοποιηθεί, αλλά δεν έχει μελετηθεί στις διαστάσεις που του αρμόζει.
Εκατό χρόνια πριν η περιοχή γύρω από το Σχολείο μας – όπου σύμφωνα με την παράδοση λειτουργούσε και πριν το 1912 ελληνικό σχολείο – δέχτηκε πρόσφυγες από τον Πόντο, τη Θράκη και τη Μικρά Ασία. Από τα ελάχιστα τεκμήρια στο αρχείο του Σχολείου μας, ένα μαθητολόγιο του 1919, φαίνεται ξεκάθαρα ότι το προσφυγικό ρεύμα στη Θεσσαλονίκη υπήρξε έντονο και πριν το 1922.
Προϊόντος του χρόνου οι πρόσφυγες του 1922 ρίζωσαν στην περιοχή, πρόκοψαν και έδωσαν θαλερά κλωνάρια στο δέντρο της ζωής, ενώ και οι πέριξ των τειχών οικογένειες των Ρομά, εντάχθηκαν ικανοποιητικά στην κοινωνική ζωή του τόπου. Όλοι μαζί συνέπηξαν και διατηρούν, με επίκεντρο την Εκκλησία και το Σχολείο μας, ένα ισχυρά συνεκτικό κοινωνικό ιστό.
Το νέο διδακτήριο του Σχολείου θεμελιώθηκε το 1962 στη θέση του παλιού, δίπλα από την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, σε μικρή απόσταση από τον Πύργο Τριγωνίου, το Επταπύργιο και τη Μονή Βλατάδων.
Εκατό χρόνια μετά οι απόγονοι των προσφύγων του 1922, μαθητές, σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων και Διδακτικό Προσωπικό δεν ξεχνούν. Μέσα από Εκπαιδευτικά Προγράμματα, Εκδηλώσεις Μνήμης και εκδόσεις μεταλαμπαδεύεται η Ιστορία και ο Πολιτισμός του Ελληνισμού της Καθ’ ημάς Ανατολής. Ωστόσο διεκδικείται και το αυτονόητο: Η διεθνής αναγνώριση της Γενοκτονίας του Ελληνισμού της Ανατολής και η συγνώμη από αυτούς που την διέπραξαν. Όχι από μισαλλοδοξία, αλλά για να μην ξαναγνωρίσει η ανθρωπότητα άλλους καταστροφικούς πολέμους, γενοκτονίες, ολοκαυτώματα, ολοκληρωτισμούς και προσφυγιές πρέπει να θυμάται τις γενεσιουργούς των αιτίες. Να τις θυμάται, να τις αναγνωρίζει και να αγωνίζεται για να τις αποφεύγει…