 |
| Ένας συγκλονιστικός «θρήνος» των Αρμενίων σε εκδήλωση για τη Γενοκτονία των Ποντίων |
Η Μαρίνα Δονικιάν ερμήνευσε δύο παραδοσιακά αρμενικά τραγούδια. Τα στοιχεία της φύσης, ο πόνος του ξεριζωμού και της απώλειας της πατρίδας.
του Χρήστου Κωνσταντινίδη
Η δημιουργική σύνθεση για την διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας ήταν ένα από τα μηνύματα της εκδήλωσης που πραγματοποίησε το «Σωματείο Δράσης "Νίκος Καπετανίδης"» για τη συμπλήρωση 29 χρόνων από την καθιέρωση της 19ης Μαΐου ως ημέρα μνήμης από το ελληνικό κοινοβούλιο.
Η αναφορά στη γενοκτονία των Αρμενίων στην εκδήλωση ήταν χωρίς αμφισβήτηση ένα τρανό παράδειγμα δημιουργικής σύνθεσης. Γιατί εκτός από τον κοινό πόνο, θύματα του μαχαιριού του ίδιου θύτη, Πόντιοι και Αρμένιοι μοιράζονται και πολλά κοινά πολιτισμικά στοιχεία. Εξάλλου στην ποντιακή διάλεκτο, πολλά ονόματα-σύμβολα της ποντιακής διατροφής έχουν αρμενική καταγωγή, όπως μαλέζ, χαβίτς, λαζούδ, ταν, τζουμούρ και άλλα. Ακόμα και το «Κότσαρι» απαντάται σε αρμενικούς χορούς.
Οπότε ξεχωριστή ήταν η παρουσία της Μαρίνας Δονικιάν, η οποία ερμήνευσε με συγκλονιστικό τρόπο δύο παραδοσιακά τραγούδια των Αρμενίων. «Οι Αρμένιοι είναι ένας λαός που εξιστορεί και αφηγείται το μεγάλο δράμα της γενοκτονίας μέσω της καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως η ζωγραφική, η ποίηση, ο κινηματογράφος και φυσικά το τραγούδι», αναφέρει η καλλιτέχνης στο e-Pontos.gr, όπου εξήγησε τους στίχους και έκανε κάλεσμα για συνεργασίες με τους Πόντιους καλλιτέχνες.
Επίκληση στα στοιχεία της φύσης όπως στα παραμύθια
«Το πρώτο τραγούδι μπορώ να το χαρακτηρίσω ως ένα βουκολικό κομμάτι. Αναφέρεται σε μία κοπέλα, η οποία θρηνεί την απουσία του αγαπημένου της. Μιλάει προς τα βουνά. Ακριβώς έτσι λέγεται και το τραγούδι «Σαρεβί χοβίν μέρνεμ». Αυτό ακριβώς σημαίνει, «να πεθάνω στη δροσιά των βουνών», αναφέρει αρχικά η τραγουδίστρια, η οποία είναι αρμενικής καταγωγής.
Ο τίτλος του τραγουδιού συνειρμικά μας θυμίζει «Τη τσοπάν η τραγωδία» που τραγουδά ο Αντέμ Εκίζ, καθώς σε ένα στίχο του οποίου αναφέρεται «αν αποθάνω παιδία, φέρειτεν με ‘ς σα ραχία».
«Είναι σημαντικό να αναφερθεί, ότι στα τραγούδια της Αρμενίας αυτή η σχέση με τη φύση είναι πολύ σημαντική. Στα αρμενικά τραγούδια υπάρχουν στοιχεία της φύσης, όπως το βουνό, το ρυάκι, το νερό, ο ουρανό;», επισημαίνει.
Έχουν δηλαδή έναν παραμυθιακό χαρακτήρα;
«Ακριβώς, είναι παραμυθένια και γι’ αυτό χρησιμοποίησα τον όρο βουκολικό. Αυτά τα άσματα είχαν γραφτεί από τον λαό της Αρμενίας. Είναι παραδοσιακά, από τα οποία δεν γνωρίζουμε τους αυθεντικούς συνθέτες. Ο Κομιτάς (σ.σ.Αρμένιος ιερέας, μουσικολόγος, συνθέτης, τραγουδιστής και μέλος χορωδίας. Θεωρείται ως ο ιδρυτής της εθνικής σχολής μουσικής της Αρμενίας) είναι ο άνθρωπος που συγκέντρωσε όλα αυτά τα κομμάτια και τα απέδωσε εν τέλει ηχογραφημένα και έκανε μία ολόκληρη συλλογή, για να τα αποδώσει μουσικά και για να υπάρχουν σε παρτιτούρες», απαντά και υπογραμμίζει:
«Το τραγούδι κάνει έκκληση στα στοιχεία της φύσης να της φέρουν νέα από τον αγαπημένο της που έχει έναν χρόνο να τον δει. Μετά λέει πως "το νερό δεν μου φέρνει νέα, ελπίζω να μην έχει παγώσει η καρδιά του αγαπημένου μου κάπου". Οπότε είναι ένας θρήνος, ένα μελαγχολικό κομμάτι».
Από την Αρβανιτάκη στο Αρτσάχ
Το δεύτερο τραγούδι που ερμήνευσε η Μαρίνα Δονικιάν είναι ιδιαίτερο. Γιατί εκτός ότι το έχει ερμηνεύσει η Ελευθερία Αρβανιτάκη σε στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου, είναι ένα κομμάτι, το οποίο έγινε βίντεο από 26 καλλιτέχνες, όταν ξέσπασε ο πόλεμος των 44’ ημερών στο Αρτσάχ, τον Νοέμβριο του 2020. «Συγκεντρωθήκαμε διαδικτυακά εν μέσω καραντίνας, γιατί όλα γίνονταν εξ αποστάσεως. Δεν υπήρχαν τρόποι να συσπειρωθούμε όλοι μαζί σε μία συναυλία», αναφέρει.
«Το τραγούδι Ξενιτιά (Bingeol στα αρμενικά) σχετίζεται με τον αποχωρισμό ενός ανθρώπου με την πατρίδα του. Και σε αυτό το κομμάτι υπάρχουν αναφορές στο έδαφος και στο ρυάκι. Οι αρμενικοί στίχοι λένε, ότι την άνοιξη, εκεί που όλα είναι πράσινα, εμένα πάλι μου λείπει η αγάπη. Η αγάπη στον στίχο όμως είναι κάτι αφηρημένο. Είναι αγαπημένος, αγαπημένη ή είναι η μάνα και η πατρίδα που αποχωρίζεσαι; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα υπάρχει στο τέλος του τραγουδιού», υποστηρίζει και εξηγεί:
«Γιατί λέει «αδελφούλα δείξε μου τον δρόμο μου προς την πατρίδα μας». Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους. Προσωπικά θεωρώ, ότι επειδή αναφέρει «αδελφούλα», έχει ξεφύγει από τον «αποχωρισμό» της αγάπης ως συντροφικής αγάπης. Πιστεύω, ότι η βαθύτερη έννοια κρύβει τον πόνο των Αρμενίων και των λαών που έχουν αναγκαστεί να εκτοπιστούν από τον τόπο τους».
Υπάρχει τραγούδι αποκλειστικά για τη Γενοκτονία των Αρμενίων;
«Οι Αρμένιοι είναι ένας λαός που εξιστορεί και αφηγείται το μεγάλο δράμα της γενοκτονίας μέσω της καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως η ζωγραφική, η ποίηση, ο κινηματογράφος και φυσικά το τραγούδι. Υπάρχει το αριστούργημα του μαέστρου Σάρλες Αζναβούρ, «Ils sont tombés» (εκείνοι που έπεσαν), το οποίο περιγράφει τα δεινά του αρμενικού λαού. Μετά την κυκλοφορία αυτού του τραγουδιού η Τουρκία απαγόρευσε την είσοδό του στη χώρα. Μάλιστα στις 29 Μαρτίου τιμούμε τον Αζναβούρ στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, σε μία συναυλία, στην οποία θα εμφανιστώ μαζί με τον Γρηγόρη Σημαδόπουλο στο πιάνο», καταλήγει η Μαρίνα Δονικιάν μιλώντας στο e-Pontos.gr.
Το who is who
Η Μαρίνα Δονικιάν έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες (στο Αριστοτέλειο) και Ψυχολογία (στο Παρίσι). Εργάζεται στον τομέα των Εκδόσεων. Η ίδια αυτοχαρακτηρίζεται ως «ενθουσιώδης πολύγλωσση από μικρή, με έφεση προς την συνεχή αναζήτηση έκφρασης κι επικοινωνίας μέσω των εργαλείων που προσφέρει η γλώσσα και η τέχνη.
Τραγουδά επαγγελματικά jazz. Ξεκίνησε από τους «Swing till you drop». Από το 2015 έχει σχηματίσει το jazz σχήμα «Toot Sweet», με συνεργάτη τον Τάσο Κορκόβελλο στο πιάνο, με τον οποίο υπηρέτουν jazz και swing ρυθμούς με αναφορές στο ρεπερτόριο τους σε classic standard της jazz μουσικής, αλλά και διασκευές ελληνικών και ξένων επιτυχιών απ’ όλο τον κόσμο.
Έχει συνεργαστεί με τη Συμφωνική Ορχήστρα Νέων Μεγάρων Μουσικής Θεσσαλονίκης (MOUSA) σε εμφάνιση το 2016 στο Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», ενώ στις 29 Μαρτίου.
Υπήρξε μέλος της «YouBeHero» μίας εθελοντικής οργάνωσης που απαρτίζεται από πολύπλευρες προσωπικότητες και επαγγελματικές ειδικότητες με στόχο τη δημιουργία δωρεάν, επαναλαμβανόμενων δωρεών προς οργανώσεις για την επίτευξη των στόχων τους και η ενημέρωση του κόσμου γύρω από το έργο που παράγουν.
Η σχέση με την παράδοση όπως μας την περιέγραψε
Άρχισα να ανακαλύπτω σιγά σιγά τη δυνατότητα να τραγουδήσω τέτοιο ρεπερτόριο. Η αλήθεια είναι, ότι με αγγίζει εξαιτίας της σύνδεσής μου με το θέμα της γενοκτονίας ως Αρμένια. Εγώ είμαι τζαζ τραγουδίστρια και ανακαλύπτω ότι με εμπνέει η παραδοσιακή αρμενική μουσική. Διευρύνω τους μουσικούς μου ορίζοντες.
- Είμαι στη διάθεση κάθε συλλόγου, ώστε να εξερευνήσουμε μαζί μουσικά, να γίνει μία συναυλία ή μια συνεργασία Αρμενίων και Ποντίων οργανοπαικτών. Ντουντούκ αρμένικο και ποντιακή λύρα