 |
| Ο εορτασμός της «ημέρας των γραμμάτων» στον Πόντο |
Στα χρόνια της άνθησης της εκπαίδευσης στον Πόντο, κυρίως στο διάστημα από το 1860 μέχρι το 1915, η γιορτή των γραμμάτων εορταζόταν με ξεχωριστή τιμή από όλες τις Ποντιακές κοινότητες.
Μετά τη Θεία Λειτουργία, με τα εξαπτέρυγα και την εικόνα των Αγίων, ο κλήρος και οι ιεροψάλτες, οι δημογέροντες και οι σχολικοί έφοροι, οι διδάσκαλοι και οι μαθητές, και μαζί όλοι οι κάτοικοι, κατευθύνονταν προς το σχολείο, όπου πραγματοποιούνταν η λαμπρή τελετή προς τιμήν της Παιδείας και των λειτουργών της. Στη διάρκεια της τελετής εκφωνούνταν ο πανηγυρικός της ημέρας, απαγγέλλονταν ποιήματα και ψάλλονταν εκκλησιαστικοί ύμνοι από τους μαθητές. Επίσης, γινόταν από τη Δημογεροντία η βράβευση των μαθητών που είχαν αριστεύσει και δίνονταν δώρα στους εκπαιδευτικούς από τους γονείς των παιδιών. Η γιορτή έκλεινε με το μοίρασμα των κολλύβων και το απολυτίκιο των τριών Ιεραρχών.
Από τα αποθησαυρίσματα που διασώθηκαν, από ομιλίες φωτισμένων δασκάλων, παραθέτουμε ενδεικτικά ένα απόσπασμα (με την ορθογραφία του πρωτοτύπου) ομιλίας του δασκάλου Ιωάννη Ε. Λαζαρίδη (1920, Μεταλλείο Ταύρου).
«Ανέτειλε και πάλιν η των Τριών της οικουμένης φωστήρων, ημέρα καθ’ ην φαιδροί και υπερήφανοι συνήλθομεν άπαντες εις το ιερόν των Μουσών τούτο τέμενος. Φιλόμουσος ομήγυρι και αγαπητοί συνάδελφοι, όσοι τον μέγαν και ιερόν υπέρ της εν Χριστώ ελληνοπρεπούς μορφώσεως των τέκνων της πεφιλημένης πατρίδος αγώνα αγωνιζόμεθα, αφού από πρωίας εις την αγίαν του Χριστού Εκκλησίαν ετελέσαμεν το προς τον Πλάστην οφειλόμενον καθήκον θρησκευτικόν, συνήλθομεν ήδη και ενταύθα εν τω αγλαώ τούτω ενδιαιτήματι ίνα εν πνεύματι και αληθεία πανηγυρίσωμεν την φαεσφόρον μνήμην των τριών μεγίστων διδασκάλων… Διότι η μεγάλη αύτη εορτή δεν είναι μόνον εκκλησιαστική πανήγυρις αλλά και εορτή εθνική και δη μεγάλη. Η σήμερον εορτή είναι και της πατρίδος απάσης, μάλλον δε παντός του γένους, ελευθέρου, δούλου και αυτού του εν τη διασπορά, περίσεμνος εορτή…
… Θαρσείτε όθεν αγαπητοί συνάδελφοι, αγωνιζόμεθα τον ευγενέστερον και ιερώτερον των αγώνων καθ’ ότι η νεολαία ην μας ενεπιστεύθησαν, αύτη εις το μέλλον θα υπάρξη ως φύραμα ζύμης της μετέπειτα γενεάς εν η, ως ελπίζομεν, θέλουσι εκλείψη τα παντί πεπολιτισμένω ανθρώπω ανέκτροπα πάθη ήτοι μίσος, απαιδευσία, αμάθεια …
… επί τούτοις ενθέρμως απευθύνω προς πάντας υμάς την θερμοτάτην παράκλησιν τήνδε: Αγαπήσατε εξ όλης ψυχής και καρδίας τα σχολεία, τα οποία είναι το φωτίζον και καθοδηγούν τον άνθρωπον, φάρος εν μέσω των πικρών δοκιμασιών του βίου. Αγαπήσατε τα σχολεία και τα γράμματα, τα οποία προπαρασκευάζουσι την πραγματικήν ευτυχίαν των τέκνων ημών…
…ημείς ζώντες υπηρετήσωμεν ως καλοί στρατιώται, αγωνιζόμενοι κατά της απαιδευσίας, της αμαθείας και πνευματικού σκότους, αναπτύσσοντες, διαπλάθοντες, μορφούντες τα τέκνα της πατρίδος. Διότι ούτω μόνον δυνάμεθα να τιμήσωμεν επαξίως την ιεράν μνήμην των μεγάλων της Εκκλησίας και του Ελληνισμού διδασκάλων…διότι μη λησμονήσωμεν ω συνάδελφοι ότι “ος δ’αν ποιήση και διδάξη, ούτος μέγας κληθήσεται εν τη Βασιλεία των Ουρανών”».