 |
| Ένας «ατόφιος» Ποντιακός γάμος ζωντανεύει στην Κομοτηνή |
Πυρετώδεις είναι οι ετοιμασίες, για το «γάμο της χρονιάς» που ετοιμάζουν ο Μορφωτικός Σύλλογος Ποντίων Κομοτηνής και Περιφέρειας «Ο Εύξεινος Πόντος» σε συνεργασία με τη Δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση του ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής την Παρασκευή 15 Ιουνίου.
Βέβαια δεν πρόκειται για κανονικό γάμο, αλλά τη θεατρική αναβίωση του ποντιακού παραδοσιακού γάμου, όπως αυτός καταγράφηκε από πρόσφυγες δεύτερης γενιάς, οι γονείς των οποίων εγκαταστάθηκαν το 1924 στα Κασσιτερά του νομού Ροδόπης προερχόμενοι από το χωριό Λίτσασα της Νικοπόλεως του Πόντου.
Έτσι λοιπόν στις 19:30, έξω από το κτίριο του Μορφωτικού Ομίλου Κομοτηνής, θα ξεκινήσει το τελετουργικό από τη στέψη, της οποίας θα ακολουθήσει γαμήλια πομπή που θα καταλήξει στον ιστορικό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ενώ σε ένα τέτοιο γάμο δεν θα μπορούσε παρά να ακολουθήσει ένα τρικούβερτο γλέντι, στον προαύλιο χώρο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Κομοτηνής.
Οι χορευτές αναμένεται να ξεπεράσουν τους 150, κάτι που δείχνει τη θέληση του κόσμου να συμμετάσχει σε εκδηλώσεις αυτού του τύπου.
Όλα έτοιμα για τον γάμο
Η αναβίωση του γάμου έγινε, με μεγάλη επιτυχία, πριν από δύο περίπου χρόνια στις Σάπες, σε συνεργασία με τον Σύλλογο Ποντίων Σαπών «Τα Κασσιτερά», με βάση τη λαογραφική έρευνα που είχε κάνει ο Αντιπρόεδρος και χοροδιδάσκαλος του ΜορφωτικούΣυλλόγου Ποντίων Κομοτηνής και Περιφέρειας «Ο Εύξεινος Πόντος» κ. Στέλιος Νικολάου, ο οποίος αποτελεί και αυτή την φορά ο συντονιστής της προσπάθειας.
«Ο γάμος αυτός αναδεικνύει τον πλούτο της λαογραφίας μας, ώστε να αναδείξουμε ένα πάρα πολύ σημαντικό και ιδιαίτερα αγαπητό έθιμο, όπως ο γάμος» σημείωσε ο ίδιος, ευχαριστώντας το ΔΗΠΕΘΕ και την πρόεδρο του κ. Σοφία Μενεσελίδου, που τους βοήθησε και τους στηρίζει και με το προσωπικό του, όπως η σκηνοθέτιδα κ. Άννυ Μαχαιροπούλου.
Ο γάμος, όπως αναφέρθηκε, θα ξεκινήσει από το ΜΟΚ, με το ένα κτίριο να είναι το σπίτι της νύφης και το άλλο του γαμπρού, όπου αφού τελειώσει το τελετουργικό, θα ξεκινήσει η γαμήλια πομπή, που θα βγει από την πλατεία, θα συνεχίσει στην οδό Βενιζέλου και θα καταλήξει στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής η πομπή θα συνοδεύεται από μουσικά όργανα που κατέγραψαν οι μαρτυρίες ότι υπήρχαν στο χωριό Λίτσασα, με παραδοσιακούς σκοπούς.
«Είμαστε πολύ χαρούμενοι, εμείς και τα μέλη μας, για την προσπάθεια αυτή, ενώ και το κοινό φαίνεται ότι διψάει να έρθει πιο κοντά στις πατρογονικές μας ρίζες» τόνισε ο κ. Νικολάου, σημειώνοντας πως το έθιμο στηρίζεται καθαρά σε λαογραφική έρευνα, χωρίς να μπαίνει άλλη πινελιά πέραν των όσων καταγράφηκαν στα Κασσιτερά Ροδόπης από μαρτυρίες.
Για να γίνει όλη αυτή η προσπάθεια, σημείωσε ο κ. Νικολάου, χρειάστηκε η στήριξη πολλών, όπως ο ΜΟΚ, τα αδέρφια Ηλία και Χρήστου Χριστοδούλου, της Μητρόπολης Μαρωνείας και Κομοτηνής, της κ. Χρύσας Μαυρίδου αλλά και του Ιππικού Συλλόγου ο οποίο παραχώρησε τρία άλογα, ώστε να είναι ολοκληρωμένο το έθιμο, μιας και στην περιοχή της Λίτσασα, όταν γινόταν ο γάμος, χρησιμοποιούνταν τρία άλογα, ένα για το γαμπρό, ένα για τη νύφη και ένα για την προίκα.
Μετά το πέρας της αναβίωσης, θα γίνει ένα γλέντι για το κλείσιμο της χορευτικής χρονιάς, όπως γίνεται κάθε χρόνο στο προαύλιο του 1ου Δημοτικού Σχολείου, με νέους και αξιόλογους καλλιτέχνες, τον Τάσο Πετρόπουλο στη λύρα και το τραγούδι, τον Γιάννη Χριστοφορίδη στη λύρα και το τραγούδι, τον Λευτέρη Ραφαηλίδη στη λύρα και το τραγούδι, τον Λευτέρη Χαραλαμπίδη στο νταούλι, τον Μπάμπη Ραφαηλίδη και τον Βασίλη Φολίνα στο τουλούμι και το αγγείο.
Στόχος του Συλλόγου η αναβίωση των εθίμων
Ο κ. Νικολάου θεωρεί πως ο στόχος ενός πολιτιστικού συλλόγου, δεν είναι μόνο να αναδεικνύει την χορευτική παράδοση, αλλά και τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής που πρεσβεύει, και μέσα από την αναβίωση τα μέλη του συλλόγου έγιναν κοινωνοί αυτού του εθίμου.
«Είναι υποχρέωσή μας να μεταλαμπαδεύουμε όλον αυτό τον πλούτο στις επόμενες γενιές, και θα ακολουθήσουν και άλλες αναβιώσεις εθίμων, όχι μόνο του γάμου» σημείωσε, τονίζοντας πως οι σύλλογοι πρέπει να αναδεικνύουν και άλλες πτυχές της λαογραφίας και της παράδοσής τους, χωρίς να εμμένουν στο στενό χορευτικό, το οποίο θεωρεί πως έχει κουράσει πλέον το κοινό, το οποίο αναζητά και ένα διαφορετικό ερέθισμα.
«Αυτό θέλουμε να θυμίσουμε, και να δείξουμε πόσο δυτικός έχει γίνει ο τρόπος ζωής μας, και πόσο πλούσια είναι η παράδοση των Ελλήνων και πόσο εύκολα μπορούμε να αναζητήσουμε για τις δικές μας γιορτές, τις παραδόσεις μας και τι συνέβαινε στις πατρογονικές μας εστίες» κατέληξε.
Κρατώντας ζωντανά τα λαϊκά έθιμα
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η πρόεδρος του ΔΗΠΕΘΕ κ. Σοφία Μενεσελίδου, η οποία θυμήθηκε την απάντηση που είχε ακούσει, όταν συμμετείχε στην επιτροπή Λαϊκού Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισμού από τον κ. Λάμπρο Λιάβα στο ερώτημα «τι νόημα έχει η μουσειακή αναπαράσταση κάποιων εθίμων που ενδεχομένως να μην έχουν πλέον θέση στην αστική ζωή της σύγχρονης εποχής».
Τότε ο κ. Λάβας είχε απαντήσει πως «η αξία παραμένει αξία», τονίζοντας πως ακόμα και αν ένα λαϊκό έθιμο δεν αποτελεί κομμάτι της ζωής μας, το να μην χάνεται στον χρόνο και το να δίνεται η δυνατότητα στους σύγχρονους να βλέπουν πως πορεύονταν οι προπάτορες έχει πολύ μεγάλη αξία και δεν πρέπει να σταματήσει, ακόμα και αν αυτά δεν βρίσκουν θέση στη σημερινή μας ζωή.
Για αυτό και ο Δήμος Κομοτηνής στηρίζει την όλη προσπάθεια, μιας και στο γλέντι συνδράμει και η ΔΚΕΠΠΑΚ και η Σχολική επιτροπή που παραχώρησε την αυλή, στο κομμάτι του δρωμένου όμως θεωρεί πως το ΔΗΠΕΘΕ έρχεται να δικαιώσει τον ρόλο του, συμβάλλοντας οικονομικά όπου του ζητηθεί σε αξιόλογες δράσεις και ταυτόχρονα βοηθά με το προσωπικό και την τεχνογνωσία του.
«Για εμάς αποτελεί πολύ σημαντική στιγμή το συγκεκριμένο δρώμενο γιατί πέρα από την λαογραφική και θεωρητική καταγραφή θα το δούμε στην πράξη και μάλιστα στο κέντρο μίας πόλη» σημείωσε, τονίζοντας πως δεν είναι ίδια η αξία του εθίμου σε μία μικρή πόλη όπως οι Σάπες που ακόμα διατηρούν το «χρώμα» του χωριού και σε μία πόλη όπως η Κομοτηνή που έχει πλέον αστικοποιηθεί.
Βέβαια ιδιαίτερα σημαντική ήταν και η στήριξη του Μητροπολίτη στην προσπάθεια, καταδεικνύοντας και την αξία του, αλλά και το γεγονός ότι το έθιμο, παρόλο που προέρχεται από συγκεκριμένη περιοχή, αφορά στο γενικό του πλαίσιο το σύνολο των Ποντίων.
Άλλωστε γάμοι σαν και αυτούς γινόταν και μετά την έλευση στην Ελλάδα, και όπως ανέφερε οι γονείς της παντρεύτηκαν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, χωρίς τα άλογα, ενώ ακόμα και την δεκαετία του ’80, σε χωριό ένας ξάδερφός της παντρεύτηκε με τον ίδιο τρόπο.
Για αυτό και η εκδήλωση αυτή είναι μία πολιτισμική αναφορά που έχει προβολές και στην πραγματική ζωή, σημείωσε, ευχόμενη πως αυτή η δράση δεν θα είναι η μοναδική και πως παρόμοιες θα συνεχιστούν και στο μέλλον.
Το ΔΗΠΕΘΕ είναι πάντα ανοιχτό σε οποιαδήποτε παρόμοια πρόταση γίνει από συλλόγους της περιοχής μας, εφόσον υπάρχει, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, ενδελεχής λαογραφική καταγραφή και το έμψυχο δυναμικό, για να συνδράμει οικονομικά στην πραγματοποίησή της, τόνισε κλείνοντας η κ. Μενεσελίδου για να εκφράζει την άποψη πως στην περιοχή μας υπάρχουν πολλοί σύλλογοι που έχουν αυτή τη δυνατότητα.
